تمدن اسلامی در مرحلة ‌گذار؛ ضرورت آینده نگاری و راهبردپردازی برای ساختن تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)

چکیده

رقابت‌های تمدنی بین تمدن‌های بزرگ در عرصه جهانی، در شرایطی که جامعه بشری با بحران‌های سترگ و بنیادی روبه‌روست، جهان اسلام را در مرحله گذار قرار داده است؛ مرحله‌ای که در آن، صاحبان هر تمدنی با فائق آمدن بر این بحران‌ها و ارائه طریق برای جامعه بشری، می‌توانند از آن به‌سلامت گذر کنند و تمدن نوینی را سامان دهند و به جامعه بشری عرضه نمایند. از این نظر، جهان اسلام در وضع کنونی در مرحله پیشاتمدن نوین اسلامی قرار دارد و درصورتی‌که با سلامت از این مرحله گذر کند، می‌تواند تمدن نوینی را به جامعه بشری ارائه نماید. ازاین‌رو، شناسایی دقیق وضعیت کنونی جهان اسلام و توصیف دقیق عوامل مؤثر بر رقابت‌های تمدنی بین جهان اسلام و تمدن‌های رقیب، می‌تواند زمینه را برای تسهیل گذر از وضع کنونی به مرحله تمدن نوین اسلامی هموار سازد.
در این مقاله با کار بست روش سوات[1] سعی می‌شود تا ازیک‌سو نقاط قوت و ضعف جهان اسلام، و ازسوی‌دیگر فرصت‌ها و تهدیدهای پیش‌روی آن در مواجهه با رقبا، برای شکل دادن تمدن نوین اسلامی توصیف گردد. پس از توصیف دقیق وضع موجود، با تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر بر رقابت‌های تمدنی، وضعیت تمدن اسلامی در مرحله پیشاتمدن نوین اسلامی تبیین و راهبردهای گذر از مرحله کنونی به مرحله تمدن نوین اسلامی ارائه می‌گردد.
[1]- SWOT

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Islamic Civilization in Transition; the Necessity of Foresight and Strategic Planning in Creating the New Islamic Civilization

نویسنده [English]

  • Hakem  Ghasemi
Associate Professor of Imam Khomeini International University (IKIU)
چکیده [English]

While the global community is facing fundamental and significant crises, the competition between great world civilizations has placed the Islamic world in a transition phase, where the owners of each civilization can overcome such crises and introduce a solution to the human community in order to survive the transition and form a new civilization. The Islamic world is at the pre-new-Islamic-civilization phase and may offer a new civilization to humanity should it survive the transition. Thus, accurate identification of the current state of the Islamic world and elaborate description of factors influencing the civilization competition between the Islamic world and rival civilizations can pave the way of transition to new Islamic civilization.
This paper used the SWOT method to identify the weaknesses and strengths of the Islamic world in addition to the threats and opportunities against its rivals for shaping the new Islamic civilization. Following an accurate description of the status quo, we discussed the state of Islamic civilization in the pre-new-Islamic-civilization phase and proposed strategies for the transition from the existing phase to the new Islamic civilization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic World
  • New Islamic Civilization
  • Civilization Competition
  • the Future of Islamic Civilization
 
ابن‌خلدون، عبدالرحمن. (1375). مقدمه ابن‌خلدون. ترجمه محمد پروین گنابادی. تهران. علمی و فرهنگی. چاپ هشتم.اکبری، مرتضی و فریدون رضایی. (1393). «واکاوی شاخص‌های تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری». دوفصلنامه مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی .سال 3. شماره 5.امانی، عبدالرضا. (1389). نگرشی به روش تحلیلیSWOT . قابل دریافت از:
http://kharazmi-statistics.ir/Uploads/Public/MY%20article/negareshbaraveshsowt.pdf
پهلوان، چنگیز. (1388). فرهنگ و تمدن. تهران. نی.حاجیانی، ابراهیم و محمود قصاع. (1392). «آینده و سناریونگاری؛ طبقه‌بندی روش‌ها و دسته‌بندی سناریوها». فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی. سال 2. شماره 8.دورانت، ویل و آریل دورانت. (1378). تاریخ تمدن. ترجمه جمعی از مترجمان. تهران. علمی و فرهنگی.دهخدا، علی‌‌اکبر. (1377). لغت‌نامه دهخدا. تهران. دانشگاه تهران.دهشیری، محمدرضا. (1394). «تمدن نوین اسلامی: بنیادها و چشم‌اندازها». در: مجموعه مقالات همایش ملی تمدن نوین اسلامی، تهران. دانشگاه شاهد.روح‌الامینی، محمود. (1379). زمینه فرهنگ‌شناسی. تهران. عطار.
10.عروتی موفق، اکبر. (1385). «پیامبر اعظم، بنیان‌گذار تمدن اسلامی» . معرفت. شماره 110.
11.عسگری خانقاه، اصغر و محمدشریف کمالی. (1378). انسان‌شناسی عمومی. تهران. سمت.
12.فیضی‌‌پور، علی‌اصغر. (1386). «فلسفه سقوط حکومت‌ها و تمدن‌ها از نگاه قرآن». تبیان. شماره 66 و 67.
13.گولد، جولیوس و ویلیام کولب. (1392). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه باقر پرهام. تهران. مازیار.
14.معین، محمد. (1378). فرهنگ فارسی. تهران. امیرکبیر.
Harrison, Jeffrey P. (2016). Essentials of Strategic Planning in Healthcare (Gateway to Healthcare Management), Paperback, March 31.