آینده‌نگاری شهری به مثابه رویکردی برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی شهری (با تاکید بر تجربه آینده‌نگاری کلان‌شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)

2 عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

3 دکتری برنامه ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

هدف: آینده‌نگاری امروزه در طراحی سیاست‌گذاری‌های راهبردی در تمامی سطوح از جمله سیاست‌گذاری شهری، نقش بسزایی ایفا می‌کند.هدف اصلی مقاله حاضر تاکید بر اهمیت آینده‌نگاری به عنوان پارادایمی نوین در برنامه‌ریزی شهری است. به منظور برجسته‌سازی این هدف، علاوه بر اشاره بر دیدگاه‌های نظری و تحولات پارادایمیک، یافته‌های پژوهشی آینده‌نگاری کلان‌شهر تهران نیز به عنوان تاییدی بر اهمیت آینده‌نگاری آمده است.
روش: از حیث روش‌شناختی، به منظور شناخت کلان روندهای اثرگذار و پیش‌ران‌های اساسی، از مدل پویش محیطی برپایه پنل‌های تخصصی(با حضور 210 نفر)، تجارب آینده‌نگاری داخلیو شناخت کلان روندهای ملی بهره‌برداری شد. در مرحله بعدی، با استفاده از دلفی آنی و تحلیل اثرات متقاطع، پیش‌ران‌های کلیدی شناسایی شدند.
یافته­ها: حضور اجتماعی و گسترده زنان، سالمندی و افزایش امید به زندگی، زندگی و اداره هوشمند، تنوع‌پذیری در سبک‌های زندگی و ناپایداری اقلیمی از کلان‌روندهای قطعی تهران در 15 سال آینده خواهد بود. اما در کنار کلان‌روندهای قطعی، سه پیش‌ران اثرگذار بر آینده تهران که منتج به پنج سناریو احتمالی خواهند بود عبارتند از: وضعیت روابط بین‌المللی ایران با سایر کشورها؛ وضعیت ثبات سیاسی و روابط بین بازیگران کلیدی داخلی؛ وضعیت توسعه‌یافتگی مناطق مختلف کشور و دستیابی به توازن منطقه‌ای.
نتیجه­گیری: ترکیب حالت­های مختلفِ پیش‌ران­ها، سناریوها و تصاویر مختلفی از آینده احتمالی تهران را به دست می‌دهد. با بهره‌گیری از یافته‌های آینده‌نگاری، علاوه بر اتخاذ راهبرد کلان، با آمادگی بیشتر می‌توان برنامه‌ها و طرح‌های کوتاه‌مدت متناسب با راهبرد کلان طراحی و اجرا نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Urban Forecasting As An Approach To Urban Policy And Planning (With Emphasis on Tehran Foresight)

نویسندگان [English]

  • Hujjatullah Mirzaei 2
  • Taha Rabbani 3
1
2 Assistant Professor, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
3 Ph.D in Urban Planning, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose: The aim of this paper is to emphasize the importance of the foresight as a new paradigm in urban planning. In order to highlight this goal, in addition to pointing out theoretical perspectives and paradigmatic developments, Tehran's foresight activity findings also confirm the importance of foresight.
Method: In order to identify the major impacts and essential drivers, methodologically, an environmental scanning model based on specialized panels (with a presence of 210 participants), internal foresight experiences, and a comprehensive understanding of national trends were used. In the next step, using the Delphi method and cross-effects analysis, key factors were identified.
Findings: The social and widespread presence of women, aging and increasing life expectancy, smart life and management, diversity in life styles and climate instability will be the definitive trends of Tehran over the next 15 years. However, along with the great macroeconomic trends, the three influential factors affecting the future of Tehran, which will result in five possible scenarios, are: the status of international relations of Iran with other countries; the status of political stability and relations between key domestic actors; the development situation in different regions of the country.
Conclusion: Combination of different modes of driving forces, different scenarios and images of Tehran possible future are extracted. Using the foresight findings, in addition to adopting a large-scale strategy, short-term plans and plans tailored to the macro strategy can be designed and implemented with greater readiness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Foresight
  • Urban Foresight
  • Driving Force
  • Megatrends
  • Uncertainties

مراجع

  1. کتابنامه

    1. ربانی، طاها ( 1391). کاربرد آینده‌پژوهی و تفکر راهبردی در برنامه‌ریزی توسعه شهری، مطالعه موردی:بانه. تهران: دانشگاه تهران. دانشکده جغرافیا.
    2. ربانی، طاها (1396). تبیین الگوی آینده‌نگاری حکمروایی توسعه پایدار کلان‌شهر تهران. رساله دکتری. دانشگاه تربیت‌مدرس. دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی.
    3. ساسان‌پور، افسانه و همکاران (1396). «حباب شهرنشینی در کلان‌شهر تهران». تهران: مجله تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 47: 171-189.
    4. کشاورز ترک، عین‌الله. براتی، ناصر (1392). آینده‌پژوهی در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری. تهران: انتشارات مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
    5. گیدنز، آنتونی. برداسال، کارن (1389). جامعه‌شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، ویراست چهارم. تهران: نشر نی.
    6. لیتل، دانیل (1381). تبیین در علوم اجتماعی، ترجمه عبدالکریم سروش. چاپ چهارم. تهران: انتشارات صراط.
    7. ملکی‌فر، عقیل (1393). نظام ملی آینده‌نگاری همراه با بررسی تجربه چند کشور پیشرو. تهران: آینده‌پژوه.
    8. وندل بل (1395). مبانی آینده‌پژوهی، علم انسانی برای عصر جدید. ترجمه تقوی و محقق. تهران: انتشارات مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.

    References

    1. Arcade, J., Godet, M., Meunier, F., & Roubelat, F. (1999). Structural analysis with the MICMAC method & Actor’s strategy with MACTOR method. Futures Research Methodology, American Council for the United Nations University: The Millennium Project, 1–69.
    2. Bina, O., Ricci, A., & Giuffre, G. (2015). Policy Mechanisms For Sustainability: Exploring Scenario And Storyline Building Techniques For Sustainable Urbanisation – The Case Of China In 2050 (Urbachina Policy Brief 4.2).
    3. Cole S. (2001). Dare to dream: bringing futures into planning. APA Journal, Vol. 67, No. 4, 372–383.
    4. Giddens, Anthony, Karen Birdasall (2010). Sociology, translation by Hassan Chavoshian, Fourth Edition. Tehran: Ney Pub. (in persian)
    5. Hall, P., & Pain, K. (2006). The Polycentric Metropolis Learning from Mega-City Regions in Europe. First published by Earthscan in the UK and USA in 2006 Copyright.
    6. Marvin, S., May, T., Perry, B., & Puglisi, M. (2002). Evaluating Urban Futures: Synthesis of Phase 1 Findings. -Interim Report to ODPM, July. , pp.0.
    7. Destatte, P. (2010a). Foresight: A major tool in tackling sustainable development. Technological Forecasting and Social Change, 77(9), 1575–1587. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2010.07.005
    8. European Committee of the Regions (CoR) (2011) ‘Urban Governance in the EU Current Challenges and Future Prospects’. doi: 1017/CBO.9781107415324.004.
    9. Khakee, A. (1985) ‘Futures-oriented municipal planning’, Technological Forecasting and Social Change, 28(1), pp. 63–83. doi: 10.1016/0040-1625(85)90073-3.
    10. Keshavarz Tork, Einallah. Barati, Nasser (2013). The Role of Future Study in Urban Planning and Management. Tehran: Tehran Center for Studies and Planning Pub.
    11. Khakee, A. (1988) ‘Relationship between futures studies and planning’, European Journal of Operational Research, 33(2), pp. 200–211. doi: 10.1016/0377-2217(88)90371-2.
    12. Khakee, A. and Dahlgren, L. (1986) ‘Values in futures studies and long-term planning. Two Swedish case studies’, Futures, 18(1), 52–67. doi: 10.1016/0016-3287(86)90057-1.
    13. Khakee, A. and Stromberg, K. (1993) ‘Applying Futures Studies and the Strategic Choice Approach in Urban-Planning’, Journal of the Operational Research Society, 44(3), pp. 213–224. doi: 10.2307/2584191.
    14. Little, Daniel (2002). Variety of Explanation in the Social Sciences, an introduction to the philosophy in social science; translated by Abdul Karim Soroush. Fourth edition. Tehran: Sarat Pub. (in persian)
    15. Malekifar, Aqil (2014). The National Forecasting System and Examining the Experience of Several prominent countries. Tehran: Future Research. (in persian)
    16. Rabbani, Taha (2012): The Application of future study and strategic thinking in urban Development Planning, Case Study: Baneh, Tehran: University of Tehran. Faculty of Geography. (in persian)
    17. Rabbani, Taha (2017): Explaining of the forecasting Governance Pattern of Sustainable Development in Tehran City, Ph.D. Thesis. Trabiat Modares University, Faculty of Humanities, Department of Geography and Planning. (in persian)
    18. Sasanpour, Afsaneh and et al (2017). "Urbanization Bubble in Tehran Metropolis", Tehran: Applied Research in Geographical Sciences. No 47: pp:171-189. (in persian)
    19. Wendell Bell (1395). The Foundations of Futures Studies, Human Science for the New Era, Translated by Taqavi and Mohaghegh. Tehran: Education and Research Institute of Defense Industry Pub.(in persian)

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار