لایه های آینده و مسئله صورت بندی کنش های انسانی: بررسی مبانی معرفتی روش تحلیل لایه ای علّی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر پسادکتری/ مرکز پژوهش‌های سیاستگذاری و دیپلماسی علم، فناوری و نوآوری (مپسد) – سازمان پژوهش‌های علمی‌و ‌صنعتی ایران

2 دانشیار/ مرکز پژوهش‌های سیاستگذاری و دیپلماسی علم، فناوری و نوآوری (مپسد) – سازمان پژوهش‌های علمی‌و ‌صنعتی ایران

چکیده

هدف:سهیل عنایت‌الله در بیان روش تحلیل لایه‌ای علّی در آینده‌پژوهی وقتی لایه‌‌ کمّی را از لایه‌هایی چون علل اجتماعی، گفتمان و اسطوره جدا می‌کند، ناگزیر با این مسئله اساسی در روش‌شناسی علوم-اجتماعی مواجه بوده که «کنش‌های انسانی در متن اجتماع چگونه تبیین می‌شوند؟». هدف مقاله بررسی نسبت لایه‌های آینده در روش تحلیل لایه‌ای علّی با مسئله موصوف است.
روش:در این مقاله‌ نخست به اجمال اندیشه‌ها، خردمایه‌ها و مبانی معرفتی روش تحلیل لایه‌ای علّی را بررسی نموده، سپس به واکاوی برخورد این روش با مسئله موصوف می‌پردازد و مشابهت‌های روش تحلیل عنایت‌الله با آراء باسکار، فون‌هایک و پوپر را در نحوه پاسخ به این مسئله‌ اساسی نشان خواهد داد.
یافته‌ها: بر مبنای تحلیل ارایه‌شده در این مقاله نشان خواهد داد اولاً عنایت‌الله در طرح خود امکان کاربست ابزارهای ریاضیاتی در لایه‌های پس از لایه کمّی را مجاز نمی‌دارد و روش وی به نوعی تأییدکننده دیدگاه-های غیرتجربی است، یعنی براساس روش‌شناسی عنایت‌الله و موضع او در قبال امکان صورت‌بندی کنش‌های اجتماعیِ انسانی؛ امکان کاربرد روش‌ در لایه‌های دوم و بالاتر وجود ندارد. در گام بعد، پس از بررسی اندیشه سلسله‌مراتب در ریاضیات و فلسفه تحلیلی نیمه نخست قرن بیستم، این نقد و پرسش را مطرح خواهد کرد که مگر در فهم متداول، چند واقعیت وجود دارد که عنایت‌الله چنین بی‌پروا سخن از ترازهای واقعیت و آینده می‌گوید؟
نتیجه‌گیری: بر مبنای نظریه سلسله‌مراتب، عنایت‌الله با لایه‌بندی آینده؛ نوعی زیرنویس یا اندیس به آن نسبت می‌دهد که به دلیل رابطه‌ برتری بین لایه‌های مختلف آینده با فهم عادی و متداول از آینده تفاوت دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Layers of Future and the Problem of Human Actions Formulation: Epistemological Foundations of Casual Layered Analysis Method

نویسنده [English]

  • Meysam Khosravi 1
1 Post-Doctoral research follow in Research center of Science, Technology and innovation policy and Diplomacy- Iranian Research Organization for Science and Technology (IROST)
2
چکیده [English]

Purpose: In expression of Casual Layered Analysis, when Soheil Inayatullah separates four layers of future; he meets a foundational problem in social science that how human actions explained in social context? The paper works on this challenge.
Methods: In this paper, we first survey casual layered analysis briefly; then study the dialing of this method with a fundamental problem of social science with explaining of humanistic action in social context and shows the resemblance of Inaytullah methods with thoughts of Roy Bhaskar’s critical realism, Karl Popper’s falsifiability and Friedrich von Hayek’s ideas for the problem.
Findings: Our analyses and corresponds four layers to four types of future study leads to two critiques. First, Inayatullah denies the possible usage of mathematical tools for Litany layer and he somehow confirms the non-empirical views, second after surveying mathematical and philosophical idea of hierarchy in the first half of the twentieth century. this criticism and question come up in common understanding that how many facts are there that has been talked so reckless about levels of reality and future?
Conclusion: based on hierarchy theory, when Inayatullah separates the layers of future; he refers an index to each layer, which differs with ordinary and conventional understanding of the future.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Casual Layered Analysis Method
  • Layered of Future
  • Explanation of Social Action of Human
  • Post Structuralism
  • Hierarchies
  1. بنتون، تد. کرایپ، یان (1391). فلسفه علوم اجتماعی: بنیادهای فلسفی تفکر اجتماعی. ترجمه شهناز مسمی­پرست و محمود متحد. تهران: آگه.
  2. بهاری، مجتبی (1390). واقع‌گرایی انتقادی و آینده­پژوهی: تأثیر روی بسکر بر سهیل عنایت­الله. پایان­نامه کارشناسی ارشد فلسفه علم. تهران: دانشگاه صنعتی شریف.
  3. پوپر، کارل (1390). «منطق علوم اجتماعی». در: مباحثی در منطق علوم اجتماعی، ترجمه­ی غلامرضا خدیوی. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
  4. خسروی، میثم (1387). «ملاک­های بی‌معنایی در نقد کارنپ به هایدگر». سومین سمینار سالیانه فلسفه علم، تهران: دانشگاه صنعتی شریف.
  5. خسروی، میثم. اکرمی، موسی (1393). «نظریه بازی در فلسفه علوم اجتماعی». روش‌شناسی علوم انسانی. 20(80): 53-35.
  6. سروش، عبدالکریم (1367). «علت و دلیل در علوم اجتماعی». نامه علوم اجتماعی. 1، (1): 72-53.
  7. لیتل، دانیل (1381). تبیین در علوم اجتماعی: درس‌هایی در فلسفه علم الاجتماع. ترجمه­ عبدالکریم سروش. تهران: صراط.
  8. عنایت­الله، سهیل. میلویه­یچ، ایوانا (1395). آینده‌پژوهی با روش تحلیل لایه‌ای علت‌ها. ج1، ترجمه­ مریم یوسفیان و مهدی مبصری. تهران: انتشارات شکیب.
  9. گارتنر، ر. واین (1388). «تبیین تاریخی»، در: علم‌شناسی فلسفی: گفتارهایی در فلسفه علوم تجربی. عبدالکریم سروش. تهران: صراط.

References

  1. Adison, J. W. (1960). “The Theory of Hierarchies”, in Proceedings of the 1960 International Congress on Logic, Methodology and Philosophy of Science, Nagel, E., Suppes, P., Tarski, A. (Ed.). Stanford University Press
  2. Bahari, M. (2011). Critical Realism and Future Study, Master of Science Dissertation, Tehran: Sharif University of Technology..(in Persian)
  3. Benton, T. and Craib, I. (2010). Philosophy of Social Sciences, Translated by Mosamaparast, Sh. And Mottahed, M. Tehran: Agah Publication.(in Persian)
  4. Dator, Jim. (2002). Advancing Futures: Futures Studies in Higher Education. London, UK: Praeger.
  5. Gartner, R. (2009). “Historical Explanation”, in Philosophy of science, Soroush, A. (ed.). Tehran: Sarat..(in Persian)
  6. Habermas, J. (1981). The Theory of Communicative Action, Vol. 1, Translated by McCarthy. Boston: Beacon Press.
  7. Hempel, C. G. (1962). “The Function of General laws in History”, The Journal of Philosophy. 39, pp. 35-48.
  8. Inayatullah, S. (1998). “Causal Layered Analysis: Poststructuralism as method”. Futures. Vol. 30, No. 8, pp. 815–829
  9. Inayatullah, S. (2007). Questioning The Future, Tamkang University Press.
  10. Inayatullah, S. and Milojevi, I. (2016), CLA 2.0: transformative research in theory and practice. Translated by Uosefian, M. and Mobaseri, M. Tehran: Shakib..(in Persian)
  11. Khosravi, M. (2008). “ The non- sensical Criteria in Carnap’s rejection of Heidegger”, Tehran: The Third annual Seminar on philosophy of science, Sharif University of Technology..(in Persian)
  12. Khosravi, M. and Akrami, M. (2013). “Game theory in the philosophy of social sciences”, Quarterly Journal of Methodology of Social Sciences and Humanities (MSSH), 20.80. PP. 35-53..(in Persian)
  13. Little, D. (2002), Explanation in the Social Sciences, Translated by Soroush, A., Tehran: Serat Pub..(in Persian)
  14. MacIntyre, Alsder, (1984). After Virtue. Notre Dame: University of Notre Dame Press.
  15. Mill, J. S. (1967). “On the Definition of Political Economy; and on the Method of Philosophical Investigation”. in that Science, London and Westminster Review, 26 (1836), 1–29; citations are from 1844 ed. repr.in id., Collected Works of John Stuart Mill. ed. J. Robson (Toronto: University of Toronto Press), 309–339
  16. Popper, C. (2011), “an essays in the Logic of Social Sciences”. in The Logic of Social Sciences, in Tehran: Jamee-Shenasan Pub..(in Persian)
  17. Ramos, Jose M. (2014). “Transcendence of a method: the story of causal layered analysis”. in Inayatullah, S. (Ed.). The causal layered analysis reader, Taipei: Tamkang University Publication.
  18. Soroush, A. (1988). “Cause and reason in social sciences”, Sociological Review, 1,1. PP. 53-72.(in Persian)