آینده‌نگاری منطقه‌ای بازتعریف آینده‌پژوهانه از فرایند برنامه‌ریزی منطقه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه شهرسازی دانشگاه گیلان دانشکده هنر و معماری

چکیده

هدف: دانش برنامه‌ریزی منطقه‌ای علی‌رغم افت و خیزهای فراوان در مسیر تکامل نظری و کاربردی، در دهه اخیر برای ارتقاء توانایی و اثرگذاری بر جامعه، بنا بر ماهیت بین‌رشته‌ای این دانش، بر هم‌افزایی با سایر علوم تکیه کرده است. علوم اجتماعی، علوم مدیریتی، علوم سیاسی، علوم اقتصادی و اخیرا دانش آینده‌پژوهی از جمله علومی هستند که با برنامه‌ریزی منطقه‌ای ارتباط علمی دارند.
روش: روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر روش دلفی متخصصین بوده و از هم‌اندیشی متخصصین به‌صورت پانل و دلفی برای ارزیابی تأثیرگذاری دانش آینده‌پژوهی بر الگوهای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در دانش برنامه‌ریزی و توسعه استفاده شده است. 
یافته­ها: در سال‌های اخیر دانش آینده‌پژوهی توانسته از دو بعد رهیافتی و تکنیکال بر دانش برنامه‌ریزی منطقه‌ای اثر بگذارد و پیوند این دو حوزه، علاوه بر پیشرفت‌های نظری و کاربردی، باعث ظهور دانش میان‌رشته‌ای «آینده‌نگاری منطقه‌ای» شده است. این مقاله توانسته است تأثیر رهیافتی و تکنیکال آینده‌پژوهی بر برنامه‌ریزی منطقه‌ای را به تصویر کشد و با طرح موضوع و ارائه فرایندی 9 مرحله‌ای، زمینه هم‌اندیشی و هم‌افزایی بیشتر محققین و اندیشمندان هر دو حوزه را فراهم آورد.
نتیجه­گیری: نتایج حاکی است با رویکرد آینده­پژوهانه، فرایند برنامه­ریزی منطقه­ای در 9 مرحله متواتر و هم‌پیوسته قابل بازنگری بوده و می‌توان بازتعریفی آینده‌پژوهانه از این فرایند ارائه داد. این مراحل شامل شناسایی نیروهای کلیدی، آینده­نگاری مختصات جهانی در مورد نیروهای کلیدی، سناریونویسی و استخراج راهبردهای پابرجا است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Regional Foresight Redefining Regional Planning Process from the View of Futures Studies

نویسنده [English]

  • NADER ZALI
URBAN PLANNING DEPARTMENT, UNIVERSITY OF GUILAN, ART AND ARCHITECTURE FACULTY, IRAN
چکیده [English]

Purpose: Regional planning knowledge despite the many downsides in the path to theoretical and applied evolution, from last decade, relied on the interdisciplinary knowledge to synergy with other sciences to enhance its ability and impact. Social sciences, management sciences, political sciences, economics, and recent knowledge of futures studies are among the sciences that have a scientific connection with regional planning.
Methods: The research method in this article was based on the Delphi method of the experts. It has been used to evaluate the impact of futures studies knowledge on planning and development patterns.
Findings: In recent years, knowledge of futures studies has influenced on regional planning knowledge in two dimensions: approachal and technical and the link between these two domains, in addition to the theoretical and applied advances, has brought about the emergence of interdisciplinary knowledge of regional foresight. This paper tries to depict the future-oriented approach to the regional planning. By designing this topic, there is a need for greater synergy for scholars and thinkers in both fields.
Conclusion: results show that with a futures studies approach, the regional planning process can be reproduced and revisited  in nine successive and interlinked phases. These include identifying key forces, foresighting global coordinates for key forces, scenario writing, and extracting viable strategies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Regional Foresight
  • Futures Studies
  • Redefinition of Regional Planning Process
  • Regional planning

مراجع

  1. بهشتی، محمدباقر. زالی، نادر (1390). «شناسایی عامل کلیدی توسعه منطقه‌ای با رویکرد برنامه‌ریزی بر پایه سناریو؛ مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی». برنامه‌ریزی و آمایش فضا. 15(1): 41-63.
  2. پپورمحمدی، محمدرضا؛ زالی، نادر (1389). «تحلیل نابرابری‌های منطقه‌ای و آینده‌نگاری توسعه». مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی.15(32): 29-64.
  3. پورمحمدی، محمدرضا و همکاران (1389). «مهندسی مجدد فرایند برنامه‌ریزی با تأکید بر کاربرد آینده‌نگاری»، مجله جغرافیا و توسعه، (20): 37-58.
  4. زالی، نادر (1388). آینده‌نگاری توسعه منطقه‌ای با رویکرد برنامه‌ریزی سناریو مبنا (نمونه موردی: استان آذربایجان شرقی)، رساله دکترا. دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، تبریز: دانشگاه تبریز.
  5. زالی، نادر. سرمست، بهرام (1390). «آینده‌نگاری راهبردی و سیاست‌گذاری منطقه‌ای با رویکرد سناریونویسی». مطالعات راهبردی. 14(54): 33-54.
  6. زالی، نادر (1392). آینده‌نگاری راهبردی در برنامه‌ریزی و توسعه منطقه‌ای. تهران: نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  7. علیزاده، عزیز و همکاران (1387). سناریونگاری یا برنامه‌ریزی بر پایه سناریوها. تهران: مؤسسه مطالعات انرژی.
  8. معصومی اشکوری، حسن (1387). راهنمای علمی برنامه‌ریزی و آینده‌پژوهی. تهران: انتشارات پیام.
  9. مهدی‌زاده، جواد (1385). برنامه‌ریزی راهبردی توسعه شهری (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران). تهران: انتشارات پیام سیماگران.
  10. ناظمی، امیر؛ قدیری، روح اله (1385). آینده‌نگاری از مفهوم تا اجرا. تهران: انتشارات مرکز صنایع نوین.

 

References

  1. Alizadeh, A., Vahidi motlagh, V., Nazemi, A., (1998) Scenario Planning or scenario base planning, energy research institute, Tehran, Iran (in Persian).
  2. Beheshti,M., Zali,N.,(2011). Identification of regional development key factors with scenario base planning approach, case study: East Azerbaijan Province, The Journal of Spatial Planning, Vol.15, N.1, PP: 41-63 (in Persian).
  3. ERA, (2002) The Potential of regional foresight. Final report of the STRATA-ETAN expert group, European research area.
  4. Faludi, Andres, (1970). “The planning environment and the meaning of planning”. Regional Studies, Vol 4, No. 1, pp. 1-9.
  5. FOREN, (2001). A Practical Guide to Regional Foresight. Foren network, STRATA program.
  6. Jovovic, R., Draskovic, M., Delibasic, M., & Jovovic, M. (2017). “The concept of sustainable regional development – institutional aspects, policies and prospects”. Journal of International Studies, 10(1), 255-266. doi:10.14254/2071-8330.2017/10- 1/18.
  7. Kippenberger, T, (1999). “Pitfalls in scenario planning”. The Antidote, 4 (4), pp: 32-33, https://doi.org/10.1108/EUM0000000
  8. Mahdizadeh, J., (2006), Urban Development Strategic planning, (Global experience and Iran situation) payam simagaran publisher, Tehran, Iran (in Persian).
  9. Masoumi eshkveri, H.,(1998), Future studies and Planning guide, payam publisher, Tehran, Iran (in Persian).
  10. Myer, Dowell, (2000). Construction the future in planning. School of policy, planning and development, university of southern California.
  11. Nazemi, A., Ghadiri, R., (2006), foresight, from concept to implementation, Tehran, New industry center publish, Tehran, Iran (in Persian).
  12. Pourmohammadi, M., hoseinzadeh dalir, K.,Ghorbani, R., Zali, N.,(2010), Reengineering of planning processes with foresight application, Journal of geography and development, N.20, PP: 37-58 (in Persian).
  13. Pourmohammadi,M., Zali, N.(2010), Regional disparities analysis and,development Foresight, Journal of Geography and Planning, Vol. 15, N.32, PP : 29-64(in Persian).
  14. Twiss, B.c, (1992). Forecasting for Technologist and engineers, a practical guide for better decisions. Peter peregrinus, London. United Kingdom.
  15. UNIDO, (2004). Foresight methodologies. Textbook, Technology foresight initiative. US Council on Competitiveness, National Critical Technologies Report, Washington DC, March 1995.
  16. Voros, J, (2003). “A Generic foresight process framework”. Foresight, vol. 5, no. 3. pp. 10-21.
  17. Weimer-Jehle, Wolfang, (2006). “Cross impact (CIB). Science direct”, Technological forecasting & social change, vol 73, pp: 334-361.
  18. Weith, Thomas and Annekathrin Jacobs and Nadin Gaasch, (2007). A Guide to ‘Regional Foresight’ for Local Actors, Hinter Land, European Union.
  19. Zali, N., (2013), Strategic Foresght in regional planning and development, Strategic studies research center, Teharn, Iran (in Persian).
  20. Zali, N., (2013). “Deconstruction of the planning process in the 21 century”, Europian Spatial research and Policy, Volume 20, No.2, pp. 87-98.
  21. Zali, N., Ahmadi , Hassan, Faroughi, seyed mohammad, (2013). “An analysis of Regional Distribution in the east azarbaijan province”, journal of urban and environmental engineering, Vol. 7, N.1, PP 183-194.
  22. Zali, N., Sarmast, B., (2011), Strategic Foresight and Regional policy with scenario planning approach, Journal of Strategic Studies, Vol.14, N.54, PP 33-54(in Persian).
  23. Zali, N.,(2009), Regional development Foresight with scenario base planning approach, case study: East Azarbaijan Province,Ph.D Thesis, Department of Geography and urban planning, university of Tabriz, Tabriz, Iran(in Persian).

Zali, N.,Rabbani Taha, Vahidi Motti, Victor, (2015). “Application of Prospective Structural analysis for identification of strategic variables in the future development of baneh city in Iran”, European Spatial research and Policy, Volume 22, No.1, p. 153

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار