شناسایی پیشران‌های تحقق کشاورزی دانش‌بنیان با تأکید بر توسعۀ فناوری (مطالعه موردی استان کرمانشاه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری اقتصاد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی

2 استادیار گروه اقتصاد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی

3 دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان

چکیده

هدف: کشاورزی دانش‌بنیان و توسعه فناوری در قلب آن، امروزه به­عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل شکل‌ دهنده توسعه در جوامعی همچون ایران، شناخته شده است. انتظار می‌رود، کاربرد بیشتر دانش در فعالیت‌های بخش کشاورزی به مهار بحران‌هایی؛ مانند کمبود مواد غذایی، کمیابی آب شیرین و مشکلات زیست محیطی کمک کند و موجب بهبود چشمگیر بهره‌وری گردد. پیش از پاسخ به این سؤال که چه دانش‌ها یا فناوری‌هایی برای تحقق کشاورزی دانش‌بنیان در یک جامعه مناسب است، باید به پیش‌نیازها و پیشران‌های آن، پرداخت. بنا بر ضرورت این مسأله‌، پژوهش حاضر با هدف شناسایی پیشران‌های آینده کشاورزی دانش‌بنیان در استان کرمانشاه، طراحی شده است.
روش: این مقاله مبتنی بر روش تحلیل ساختاری است. شناسایی عوامل کلیدی در گام نخست، به­وسیله مصاحبه‌های عمیق و هدفمند با 31 نفر از خبرگان بخش کشاورزی استان، انجام شد. در نهایت، تجزیه و تحلیل اطلاعات به­وسیله تشکیل ماتریس اثرات متقابل و نرم‌افزار آینده‌پژوهی میک‌مک صورت گرفت. در این گام، از روش پنل خبرگان با حضور 15 نفر استفاده شد.
یافته‌ها: تعداد 14 عامل به­عنوان پیشران‌های تحقق کشاورزی دانش‌بنیان در استان کرمانشاه شناسایی شد.
نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان می‌دهد؛ توسعه کشاورزی دانش‌بنیان در استان کرمانشاه، نیازمند بازنگری در متغیرهای ملی همچون جهت‌گیری‌های سیاسی، نهادهای رسمی و حمایت‌های دولتی و همچنین متغیرهای منطقه‌ای؛ مانند آموزش، اصلاح فرآیندهای تصمیم‌گیری و مدیریتی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying the drivers of knowledge-based agriculture with emphasis on technology development (Case study of Kermanshah province)

نویسندگان [English]

  • Zahra Alinezhad 1
  • Seyyed Mohammad Bagher Najafi 2
  • Jamal Fathollahi 2
  • Nader Zali 3
1 Ph.D. in Economics, Faculty of Social Sciences, Razi University
2 Assistant Professor, Department of Economics, Faculty of Social Sciences, Razi University
3 Associate Professor, Department of Urban Planning, Faculty of Art and Architecture, University of Guilan
چکیده [English]

Purpose: Knowledge-based agriculture and technology development at its heart are now recognized as one of the most important factors shaping development in societies such as Iran. The application of knowledge in agricultural activities is expected to help curb crises such as food shortages, freshwater scarcity, environmental problems, and significantly improve productivity. Before answering the question of what sciences or technologies are suitable for the realization of knowledge-based agriculture in a society, it is necessary to address its prerequisites. The present study was designed to identify the future drivers of knowledge-based agriculture in Kermanshah province.
Method: This article is based on structural analysis method. The key factors were identified in the first step through in-depth and purposeful interviews with 31 agricultural experts in the province. Finally, the data were analyzed by Mic Mac software. In this step, the panel method was used.
Findings: 14 factors were identified as the driving forces of the realization of knowledge-based agriculture in Kermanshah province.
Conclusion: Findings show that the development of knowledge-based agriculture in Kermanshah province needs to review national variables such as political orientations, formal institutions, and government support and regional variables such as education, reform of decision-making and management processes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Institution
  • Technology
  • Knowledge-Based Agriculture
  • Structural Analysis
  • Driving Forces
استراوس، انسلم؛ کربین، جولیت (1395). مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای. ترجمه ابراهیم افشار. تهران: نشر نی. چاپ پنجم.
پورعلی‌مقدم، سونا؛ زارع مهرجردی، محمدرضا؛ تیموری، امیر؛ نقوی، سمیه (۱۴۰۰). بررسی تاثیر مولفه‏ های اقتصاد دانش بنیان بر بهره ‏وری و مصرف آب در بخش کشاورزی ایران. مجله مهندسی آبیاری و آب ایران. ۱۱(۴۳): ۳۰۵-۳۱۸.
پورمحمدی، محمدرضا؛ حسین­زاده دلیر، کریم؛ قربانی، رسول؛ زالی، نادر (۱۳۸۹). مهندسی مجدد فرآیند برنامه‌ریزی با تأکید بر کاربرد آینده‌نگاری. مجله جغرافیا و توسعه. ۸(۲۰): ۳7- 58.
جشاری، سهیلا؛ مرادی، ابراهیم (۱۳۹۸). تدوین راهبردهای توسعه اقتصاد کشاورزی نواحی روستایی استان سیستان و بلوچستان با رویکرد آینده­پژوهی. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی. ۸(۳): ۵۱-۶۶.
حسینی، سیدصفدر؛ باستانی، مهدی؛ سلامی، حبیب الله؛ یزدانی، سعید؛ اسدی، هرمز (1399). الگوی اقتصاد دانش بنیان در تولید محصولات کشاورزی: راهکاری برای اثرگذاری دانش در تولید. فصلنامه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. ۵۱(1): ۱۵-۳۱.
زالی، نادر (۱۳۹۸). آینده‌نگاری منطقه‌ای بازتعریف آینده‌پژوهانه از فرایند برنامه‌ریزی منطقه‌ای. نشریه آینده‌پژوهی ایران. ۴(۱): ۲۶۳-۲۸۸.
زالی، نادر؛ زمانی پور، مسعود (۱۳۹۴). تحلیل سیستمی متغیرهای راهبردی توسعه منطقه­ای در برنامه­ریزی سناریومبنا (مورد مطالعه: استان مازندران). دو فصلنامه آمایش سرزمین، ۷(۱): ۱-۲۸.
زالی، نادر؛ سجادی‌اصل، سیدعلی (۱۳۹۶). شناسایی عوامل کلیدی موثر بر توسعه نیافتگی منطقه­ای (مطالعه موردی: استان کهگیلویه و بویراحمد). فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای. ۷(۲۶): ۲۵-۴۰.
زالی، نادر؛ منصوری‌بیرجندی، سارا (۱۳۹۴). تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه حمل و نقل پایدار در افق ۱۴۰۴ ش کلانشهر تهران (روش تحلیل ساختاری). فصلنامه مدرس علوم انسانی (برنامه ریزی و آمایش فضا). ۱۹(۲): ۱-۳۲.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کرمانشاه (۱۳۹۷). برنامه آمایش استان کرمانشاه. استان کرمانشاه.
شاه‌آبادی، ابوالفضل؛ صفایی، مریم (۱۳۹۶). تأثیر مؤلفه‌های دانش بر عرضه صادرات بخش کشاورزی ایران. پژوهشنامه بازرگانی. ۲۱(۸۴): ۱-۲۶.
طالبیان، حامد؛ مولایی، محمدمهدی؛ قراری، فریما (۱۳۹۶). تحلیل ساختاری به روش میک مک فازی در آینده­نگاری راهبردی (مطالعه موردی آینده پژوهی ایران ۱۳۹۴). نشریه آینده پژوهی ایران. ۲(۱): ۷۵-۱۰۴.
عبدالهی، حمیده؛ احمدی، عباس؛ مردان­شاهی، محمدمهدی (۱۳۹۷). عوامل مؤثر بر نوآوری مدل کسب و کار در شرکت‌های دانش‌بنیان کشاورزی استان مازندران. نشریه کارآفرینی در کشاورزی، ۵(۱): 77-91.
علم‌بیگی، امیر؛ ملک محمدی، ایرج؛ زارعی، بهروز؛ اسدی، علی (۱۳۹۰). تبیین نقش تحقیق و توسعه کارآفرینانه مبتنی بر ترجمان دانش در موفقیت انتقال فناوری کشاورزی. فصلنامه توسعه کارآفرینی. ۴(۱): 107- 126.
فلاح‌حقیقی، نگین؛ میرترابی، مهدیه (۱۳۹۷). مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان کشاورزی مستقر در سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران. نشریه کارآفرینی در کشاورزی. ۴(۴): ۷۹-۹۷.
فیض‌آبادی، یاسر؛ مولایی، نیلوفر (۱۳۹۷). تحلیل موقعیت مؤلفه‌های مدیریت دانش در سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران. فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی. ۹(۴۳): ۳۰-۴۱.
موحدی، رضا؛ ایزدی، نسیم؛ علی آبادی، وحید (۱۳۹۵). برآورد میزان دانش و نگرش محیط زیستی و رابطه آن با عوامل سیاسی- اجتماعی (مورد مطالعه: کارکنان شرکت‌های دانش‌بنیان کشاورزی استان‌های همدان و کرمانشاه)، مجله آموزش محیط زیست و توسعه پایدار. ۵(۲): ۹۷-۱۱۱.
مومنی، فرشاد؛ نایب، سعید (1393). تبیین آینده اقتصاد ایران: تطبیق چهارچوب نظری نهادگرایی جدید با الگوی مبتنی بر سناریو. مجله بررسی مسائل اقتصاد ایران. ۱(۱): ۱۶۱-۱۹۵.
مومنی، فرشاد؛ نایب، سعید (1395)، تحولات تکنولوژی و آینده توسعه در ایران. چاپ نخست. تهران: نشر نهادگرا.
نقوی، سمیه (۱۳۹۸). نقش اقتصاد دانش‌بنیان در رشد کشاورزی برخی از کشورهای منتخب با تأکید بر کشور ایران، فصلنامه اقتصاد کشاورزی، ۱۳(۲): ۸۳-۱۰۵.
نورث، داگلاس سی (1385). اقتصاد نهادی نوین و توسعه. ترجمه فرشاد مؤمنی. اقتصاد سیاسی. 1(1): 92- 103.
واثق، محمود؛ نجفی، سجاد (۱۳۹۹). شناسایی عوامل کلیدی تأثیرگذار در آینده هیدروپلیتیک اروندرود. نشریه آینده‌پژوهی ایران. ۴(۲): ۱۰۹-۱۳۴.