سناریوهای آینده صنعت (مطالعه موردی: صنعت تجهیزات پزشکی ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری آینده‌پژوهی، گروه آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

2 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

3 بابک محمدحسینی استادیار فیزیک، گروه آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

4 استادیار علوم پزشکی، گروه زیست مواد دندانی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، تهران، ایران

5 دانشیار مدیریت، گروه آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران،

چکیده

 
هدف: صنعت تجهیزات پزشکی (صتاپ)، از جایگاه ویژه‌ای در حوزه سلامت و اقتصاد کشور برخوردار است، ولی پژوهش‌های داخلی در این حوزه به‌طور پراکنده و اندک می‌باشد. این پژوهش با هدف شناخت جامع عوامل، پیشران‌ها و عدم‌قطعیت‌های کلیدی مؤثر بر صتاپ و ترسیم سناریوهای آینده آن انجام شد؛ زیرا توجه به مسیرهای منتهی به آینده‌های محتمل، لازمه برنامه‌ریزی برای رونق تولید داخلی تجهیزات پزشکی است.
روش‌: این پژوهش با روشی مشابه روش سناریونگاری عدم‌قطعیت بحرانی شوارتز انجام شد؛ به­طوری که اطلاعات لازم با استفاده از مصاحبه و پرسشنامه در سه دور دلفی از خبرگان بدست آمد و مشابه روش تحلیل محتوای کیفی، کدگذاری شد. خبرگان مطلع، با استفاده از تکنیک گلوله‌برفی به­صورت هدفمند تا رسیدن به اشباع نظرات، انتخاب شدند.
یافته‌ها: در این پژوهش، عوامل کلیدی و پیشران‌های اصلی مؤثر بر 20 سال آینده صتاپ کشور بدست آمد. با شناسایی سه محور اصلی؛ یعنی رفع تحریم (اقتصادی) کشور، رشد تحقیق‌و‌توسعه در شرکت‌ها و کاهش فساد اقتصادی، از میان عوامل کلیدی و پیشران‌های اصلی که بیشترین تأثیر و عدم‌قطعیت را داشتند، پنج سناریوی: شکوفایی، وابستگی، امید، مقاومت و ویرانی برای آینده صتاپ کشور در افق 1420 تدوین شد.
نتیجه‌گیری: سناریوهای آینده‌ پیش‌ روی صنایع فناوری‌ پایه همچون صتاپ، بیانگر اهمیت مانع‌زدایی و پشتیبانی هدفمند از ملزومات رکن تحقیق‌ و‌توسعه است. در این سناریوها، تداوم تحریم‌های اقتصادی، هزینه فعالیت‌های اقتصادی در صنعت را افزایش می‌دهد و کاهش فساد اقتصادی با عدم قطعیت قابل ملاحظه‌ای روبرو است. بنابراین، مدیریت این سه عامل محوری، پیشران سناریوهای مطلوب 20 سال آینده صتاپ ایران می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Future Scenarios of the Industry (Case Study: Medical Device Industry in Iran)

نویسندگان [English]

  • Majid Gholi Motlagh 1
  • Hakem Ghasemi 2
  • Babak Mohammad Hosseini 3
  • Reza Masaeli, 4
  • Safar Fazli 5
1 Ph.D. in Futures Studies, Futures Studies Department, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
2 Associate Professor of Political Science, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
3 Assistant Professor of Physics, Futures Studies Department, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
4 Assistant Professor, Dental Biomaterials, Faculty of Dentistry, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran,
5 Associate Professor of Industrial Management, Futures Studies Department, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

Purpose: Medical Device Industry (MDI) has a special role in the health and economy of the country, but scattered and little domestic researches are devoted to it. This study was conducted with the aim of comprehensively identifying the factors, drivers, and key uncertainties affecting MDI and mapping its future scenarios; Because it is the necessity of programming to support domestic production of medical devices and remove its barriers.
Method: The research was conducted by a similar to Schwartz's critical uncertainty scenario method. By interviews and questionnaire tools in three Delphi rounds, required data were gathered and encoded by qualitative method. Here, the related experts were selected by snowball technique in a purposeful way until the stage of saturation of opinions.
Findings: In this paper, the main drivers affecting the next 20 years of the country's MDI were obtained. By identifying the three main axes; the lifting of the (economic) sanctions of US, the growth of R&D in companies, and the reduction of economic corruption, among the key drivers, based on their high importance and uncertainty, five scenarios; Prosperity, Dependence, Hope, Resistance, and Destruction were written.
Conclusion: Future scenarios for the technology-based industries such as MDI show the importance of the supportive requirements for the R&D pillar. In these scenarios, the continuation of economic sanctions increases the cost of economic activities in the industry and the reduction of economic corruption is faced with considerable uncertainty. Therefore, the three factors are the drivers for desired future scenarios of the MDI up to 2040.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Futures Studies
  • Healthcare Technology
  • Medical Device Industry
  • Scenario Planning Method
اسدی، مریم. (1390). شناسایی و بررسی موانع اصلی توسعه صادرات تجهیزات پزشکی در ایران، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر سعید شیرکوند، دانشگاه علم و فرهنگ تهران.
اسماعیلی‌رزی، حسین، نصر اصفهانی، علیرضا. (1397). بررسی سناریوهای آینده اقتصاد ایران و اثرات امنیتی آن: رویکرد عدم قطعیت بحرانی. آینده­پژوهی مدیریت. 29، 2 (113): 87-106.
امامی، حسن، پور میرجعفری فیروزآبادی، محمد، رحم­دار، سعیدرضا، شادنوش، مهدی، عباسی، محمود، فرهمند، فرزام، محق، مهسا. (1385). تِلِه‌مدیسین و سلامت الکترونیکی. مؤسسه اطلاع‌رسانی مهندسی پزشکی پرشیا شبکه، چاپ اول.
امامی، مریم. (1397). تحلیل روند توسعه فناوری‌های تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی از طریق تحلیل مقالات و پروانه‌های ثبت اختراع. پایان‌نامه دکتری تخصصی، استاد راهنما: دکتر نصرت ریاحی‌نیا، دانشگاه خوارزمی.
برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1395-1399)، قابل دسترس در وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
بهاری، مجتبی. (1391). مجموعه کتابچه‌های آموزشی آینده‌پژوهی (کتابچه سوم: روش سناریو)، تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
حامدی، مهدی. (1396). بررسی رابطه بین استراتژی سازمان با موفقیت استراتژی مدیریت ارتباط با مشتری مورد مطالعه: شرکت‌های تجهیزات پزشکی شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر فاطمه کریمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.
خانی، اکرم. (1394). مقایسه دستورالعمل‌های نظام‌های قانون‌گذار کشورهای مختلف در زمینه کنترل کیفیت و واردات تجهیزات و ملزومات پزشکی. پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر مریم شکرچی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دارویی.
رستگاری، مرتضی. (1398). بررسی همپای در شرکت‌های تجهیزات پزشکی (مورد مطالعه 3 شرکت تجهیزات پزشکی در ایران)، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، پدیدآور: استاد راهنما: دکتر هادی نیلفروشان، دانشگاه شهید بهشتی.
رحیم‌خانی، سپیده. (1393). بخش­بندی بازار صنعت تجهیزات پزشکی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر محمد محمودی، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران.
شریفی، زهرا. (1395). تأثیر قابلیت آینده‌پژوهی و بازارگرایی بر توسعه محصولات جدید (مورد مطالعه: شرکت­های دانش بنیان نانو). پایان­نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر معصومه حسین‌زاده شهری، دانشگاه الزهرا (س).
شهبازی‌منشادی، مهرداد. (1393). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تعالی کسب‌ و کارهای کوچک و متوسط با رویکرد SWOT-AHP (مطالعه‌ای در صنعت کاشی و سرامیک استان یزد)، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر حبیب‌الله سالارزهی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
صرصرشاهی، آیدا. (1389). تدوین استراتژی ملی در حوزه تکنولوژی پزشکی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر محمد تفضلی، رشته مدیریت فناوری اطلاعات پزشکی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران.
صفارزاده قندهاری، نجمه. (1397). شناسایی و اولویت‌بندی موانع صادراتی تجهیزات یکبار مصرف پزشکی ایران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر محمدرضا شجاعی، موسسه آموزش عالی ارشاد دماوند.
عرفانیان، مسعود، محمد، آزادی‌ احمدآبادی و محمدسعید صفاری. (۱۳۹۶). موانع اقتصادی پیشرفت؛ موردکاوی صنعت تجهیزات پزشکی جمهوری اسلامی ایران در بخش تولیدکنندگان خصوصی، یازدهمین کنگره ملی پیشگامان پیشرفت، تهران، مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
فراکلین، دانیل، استندیج، تام، ویلچک، فرانک، کارلسون، رابرت، و سایر همکاران. (1396). تغییر بزرگ تکنولوژی تا سال 2050، ترجمه آرش پور ابراهیمی. تهران: صنوبر، چاپ اول.
فرجی، مینا. (۱۳۹۳)، تبیین الگوی مناسب توسعه تکنولوژی در صنعت تجهیزات پزشکی با تأکید بر استراتژی صادرات، کنفرانس ملی رویکردهای نوین در مدیریت کسب‌ و کار، تبریز، دانشگاه تبریز و سازمان مدیریت صنعتی.
قلمبر، محمدامین، مقیمی، سید محمد، حسینی، سید محمود، ثقفی، فاطمه. (1398). ارائه رویکرد سناریوپردازی دوسطحی صنعت و بنگاه (مطالعه موردی: سناریوهای آینده کفش در ایران). فصلنامه علمی راهبرد، 28(2): 81-107.
قلی‌مطلق، مجید. (1400)، سناریوهای آینده صنعت تجهیزات پزشکی جمهوری اسلامی ایران در افق 1420، رساله دکتری آینده‌پژوهی، اساتید راهنما: دکتر حاکم قاسمی و دکتر بابک محمدحسینی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین.
کبیریان، افسانه. (1397). تدوین برنامه راهبردی در حوزه‌ی وارد کنندگان تجهیزات و ملزومات پزشکی (مطالعه‌ی موردی: شرکت ایران فارمیس). پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر بردیا بهنیا، مؤسسه آموزش عالی روزبهان.
کشت‌پور، ساحل. (1395). برنامه‌ریزی استراتژیک بازاریابی و برگزیدن استراتژی مناسب با استفاده از تکنیک TOPSIS فازی برای شرکت تجهیزات پزشکی هلال ایران (سها 1). پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر فیاض­بخش، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم دارویی.
گِلن، جروم‌سی و تئودور جی گوردون. (1393). دانشنامه بزرگ روشهای آینده­پژوهی (جلد 1و2)، ترجمه مرضیه، کیقبادی و فرخنده ملکی‌فر. تهران: تیسا.
ملکی، عباس. (1392). آینده‌پژوهی و انرژی، تهران: مؤسسه انتشارات علمی دانشگاه شریف، چاپ اول.
مؤمنی، منصور و فعال‏قیومی، علی، (1389)، تحلیل‏های آماری با استفاده از SPSS، تهران: کتاب نو.
ندری‌قوشچی، الهام. (1398)، بررسی تأثیر بازارگرایی صادراتی بر عملکرد راهبردی صادرات (موردمطالعه: شرکت­های تولیدکننده صادرکننده تجهیزات پزشکی)، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر احسان احدمطلقی، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور ری.
نقشه جامع علمی سلامت، (1389)، قابل دسترس در وب‌سایت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
نقشه جامع علمی کشور، (1390)، قابل دسترس در وب‌سایت شورای عالی انقلاب فرهنگی.
نورمحمدی، علی. (1397). بررسی تأثیر مدیریت زنجیره تأمین پایدار بر مزیت رقابتی با نقش میانجی قابلیت‌های بازاریابی، نوآوری فنی و نوآوری غیرفنی در شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات پزشکی شهر تهران،. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر آرزو احمدی دانیالی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس.
واکر، اورویل سی؛ بوید، هارپر دابیلیو؛ مایلز، جان، لّرِش، ژان کلود (1383)، استراتژی بازاریابی با رویکرد تصمیم‌محور، ترجمه دکتر سید محمد اعرابی و داود یزدی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ دوم.
وب‌سایت اداره کل تجهیزات پزشکی، دسترسی 05/11/1398 از http://imed.ir
وب‌سایت بنیاد توسعه فردا. روش‌های آینده‌نگاری تکنولوژی (فایل الکترونیکی کتاب)، قابل دریافت در وب‌سایت بنیاد توسعه فردا www.farda.ir