خوشه بندی و تحلیل وضعیت مقالات علمی در حوزه آینده پژوهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه اصفهان

2 دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی از دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

هدف: خوشه ­بندی و تحلیل هم­ واژگانی، روشی جهت آشکارسازی روابط، پیوندها و مصوّرسازی ساختار فکری یک رشته علمی است. این پژوهش می­کوشد تا با استفاده از فن هم­واژگانی، ساختار فکری مقالات حوزه آینده‌پژوهی در ایران را مورد مطالعه قرار دهد.
روش: پژوهش حاضر، توسعه­ ای، از نوع توصیفی – تحلیلی با رویکرد علم­ سنجی است. جامعه آماری پژوهش، 921 رکورد مقاله بازیابی شده در حوزه آینده­ پژوهی است.
یافته­ ها: یافته ­های پژوهش حاضر نشان داد که مقالات حوزه آینده ­پژوهی در ایران، اغلب با رشد مثبت همراه بوده و از نظر فراوانی، واژگان کلیدی سناریو، جمهوری اسلامی و آینده­نگاری، بیشترین فراوانی را در پژوهش­های آینده ­پژوهی ایران داشته ­اند. یافته­ های مربوط به خوشه ­بندی سلسله­ مراتبی، منجر به شکل­ گیری 8 خوشه در این حوزه گردید که به ترتیب، «چشم­ اندازهای آی سی تی»، «جغرافی­دان­ های عاشق آینده»، «توسعه دانشی»، «آموزش عالی آینده ­گرا»، «آینده­ دین»، «روابط منطقه ­ای»، «آینده ­نگاری راهبردی» و «وزن سنگین روش» نام گرفتند.
نتیجه ­گیری: با توجه به یافته ­های پژوهش حاضر و فراوانی بالای کلیدواژه سناریو و همچنین چگالی و روابط این کلیدواژه با دیگر کلیدواژه ­ها، می­ توان به این نکته پی برد که روش سناریونویسی، روش غالب در پژوهش­های حوزه آینده ­پژوهی در ایران است. همچنین با توجه به خوشه­ های مستخرج، مشاهده شد که این پژوهش­ها از تنوع بالایی برخورداراند، اما پرداختن به آینده در بسیاری از حوزه­ ها هنوز مغفول مانده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Clustering and Analysis of the Status of Scientific Articles in the Field of Futures Studies

نویسندگان [English]

  • Mohsen Taheri Demneh 1
  • Abolfazl Asadnia 2
  • Fezzeh Ebrahimi 3
1 Assistant Professor, Department of Industrial Engineering and Futures Studies, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Ph.D. in Knowledge and Information Science, University of Isfahan, Isfahan, Iran
3 PhD in Knowledge & Information Science, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Purpose: Clustering and co-word analysis is a method to reveal relationships and links and illustrate the intellectual structure of a scientific field. This research tries to study the intellectual structure of articles in the field of futures studies in Iran by using the technique of co-word analysis.
Method: The current research is a descriptive-analytical development with a scientometric approach. The statistical population is 921 articles retrieved records in the field of futures studies.
Findings: The findings showed that articles in the field of futures studies in Iran are often associated with positive growth, and in terms of frequency, the keywords scenario, Islamic Republic, and foresight are the most frequent in futures studies. The findings related to the hierarchical clustering led to the formation of 8 clusters in this field, namely "ICT visions", "geographers who love the future", "knowledge development", " Futuristic higher education", "Future of Religion", "Regional Relations", "Strategic Foresight" and "Heavy Weight of Method".
Conclusion: According to the findings of the current research and the high frequency of the keyword scenario, as well as the density and relationships of this keyword with other keywords, it can be concluded that the scenario is the dominant approach in futures studies. Also, according to the resulting clusters, it was observed that these researches have a high variety, but addressing the future in many areas is still neglected.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Futures Studies
  • Iran
  • Scientometrics
  • Clustering
  • Co-Word Analysis

مراجع

ابویی اردکان، محمد؛ عابدی جعفری، حسن؛ آقازاده ده­ده، فتاح. (1389). کاربرد روش­های خوشه­بندی در ترسیم نقشه­های علم: مورد کاوی نقشه علم مدیریت شهری. علوم و فناوری اطلاعات. 25 (3): 347-371.
اسدنیا، ابوالفضل؛ چشمه سهرابی، مظفر (1399). جایگاه علم اطلاعات و دانش­شناسی در درخت علم. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 12 (1)، 73- 90.
بیرانوند، محمود؛ سیفی کلستان، ابوذر؛ عیوضی، محمدرحیم (1399). مطالعه علم­سنجی تولیدات پژوهشی، در حوزه آینده­نگاری راهبردی. آینده­پژوهی دفاعی. 5 (19)، 133-147.
دانش، فرشید؛ نعمت­اللهی، زهرا (1399). خوشه­بندی مفاهیم و رویدادهای نوپدید سازمان­دهی دانش. کتابداری و اطلاع­رسانی. 23 (2)، 53-85.
سهیلی، فرامرز؛ شعبانی، علی؛ خاصه، علی­اکبر. (1395). ساختار فکری دانش در حوزه رفتار اطلاعاتی: مطالعه هم­واژگانی. تعامل انسان و اطلاعات. 2 (4): 21-36.
طاهری دمنه، محسن؛ ذاکری، علی؛ اسدنیا، ابوالفضل. (1401). فراتحلیل موضوعی و بررسی انتقادی پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در زمینۀ آینده‌پژوهی. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی. 14 (3): 49-86.
عصاره، فریده؛ حیدری، غلامرضا؛ زارع فراشبندی، فیروزه؛ زین­العابدینی، محسن (1388). از کتاب­سنجی تا وب­سنجی: تحلیل بر مبانی، دیدگاه­ها، قواعد و شاخص­ها. تهران: کتابدار.
فدایی، غلامرضا (1389). طرحی نو در طبقه­بندی علوم. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
کینن، استلا (1392). فرهنگ فشرده علوم کتابداری و اطلاع­رسانی. (ترجمه فاطمه اسدی گرگانی؛ مقابله و ویرایش: عبدالحسین آذرنگ). تهران: کتابدار.
مکی­زاده، فاطمه؛ مصطفوی، اسماعیل؛ حاجی زاده بافقی، آمنه السادات. (1398). تحلیل پژوهش­های حوزه اخلاق پزشکی در عرصه بین­المللی. خلاق پزشکی. 13 (44): 1-18.
نظامی جنابی، فاطمه؛ فضلی، صفر (1400). تحلیل استنادی مقالات علمی – پژوهشی آینده­پژوهی در ایران. آینده­پژوهی انقلاب اسلامی. 2 (2)، 35-55.
یوسفی خرایم، محمد و همکاران (1398). خوشه­بندی و نگاشت روند 40 ساله پژوهش­های حوزه آینده­نگاری. آینده­پژوهی مدیریت. 30 (119)، 41-54.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار