تحلیل چالش‌های حکمروایی شهری در مواجهه با تغییرات اقلیمی و ارائه سناریوهای آن در کلانشهر مشهد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

10.30479/jfs.2024.20868.1575

چکیده

هدف: حکمروایی شهری یکی از رویکردهایی است که می‌تواند در مدیریت بهتر،کاهش اثرات و سازگاری با تغییر اقلیم مؤثر واقع شود؛ ولی تحقق این رویکرد به‌ویژه در کلانشهرهایی مانند مشهد با موانعی همراه است؛لذا هدف این پژوهش تحلیل چالش‌های حکمروایی خوب شهری در راستای سازگاری و کاهش اثرات تغییر اقلیم و نیز شناسایی سناریوهای آینده آن می‌باشد.

روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت تحلیلی و توصیفی و با رویکرد آینده‌پژوهی می‌باشد.داده‌ها با پرسش‌نامه نخبگانی به تعداد 21 نفر در دو بخش شناسایی چالش‌ها و سناریونویسی جمع‌آوری شد.تحلیل داده‌ها با مدل اهمیت - فوریت برای بخش چالش‌ها،و نرم‌افزار سناریو ویزارد برای سناریونویسی انجام شد.

یافته‌های پژوهش: از 38 چالش بررسی شده 6 مورد اولویت بیش‌تری دارند.این چالش‌ها تنوع بازیگران درگیر در فرایند سیاست‌گذاری‌های شهری، پایه‌های درآمدی محدود شهرداری مشهد، تفرق سیاسی شدید حاکم بر شهر- منطقه مشهد با دخالت سازمان‌ها و نهادهای عمومی مختلف،عدم دسترسی عمومی به اطلاعات و داده‌های مربوط به تغییرات اقلیمی،ضعف اختیار شهرداری نسبت به دستگاه‌های دولتی در شرایط نبود مدیریت یکپارچه شهری و وابستگی مالی درآمدی شهر مشهد به دولت مرکزی می‌باشد.

نتیجه‌گیری: در نهایت 6 متغیر بااولویت انتخاب شدند و براساس آن 7 سناریو فراروی چالش‌های کلیدی ارائه شد که از میان 42 وضعیت موجود در این سناریوها،19 درصد در شرایط مطلوب،50 درصد در آستانه بحران و 31 درصد بحرانی می‌باشند.سناریوی اول با 6 فرض افزایشی،یک چشم‌انداز ایدئال از شهر مشهد را ترسیم می‌کند که با گام‌نهادن در مسیر آن می‌توان چالش‌های حکمروایی شهری در عصر تغییر اقلیم را کاهش داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the challenges of urban governance in the face of climate change and presenting its scenarios in Mashhad metropolis

نویسندگان [English]

  • Rouhollah Asadi 1
  • Mohammad Reza Arab 2
1 Assistant Professor of Department of Geography, Ferdowsi University of Mashhad.
2 PhD student in Geography and Urban Planning, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Purpose:Urban governance is one of the approaches that can be effective in better management,reducing the effects and adapting to climate change;But the realization of this approach is accompanied by obstacles,especially in big cities like Mashhad;Therefore, the purpose of this research is to analyze the challenges of good urban governance in the direction of adapting and reducing the effects of climate change, as well as identifying its future scenarios.

Method:The current research is applied in terms of purpose and analytical and descriptive in nature and with a future research approach.The necessary data were collected through an elite questionnaire of 21 people in two sections:identification of challenges and scenario writing.Data analysis was done with the importance-urgency model for the challenges section,and Scenario Wizard software for scenario writing.

Findings:Among the 38 challenges investigated,6 of them have higher priority.These challenges are the diversity of actors involved in the process of urban policies,the limited income base of Mashhad municipality,the strong political division ruling the city-region of Mashhad with the involvement of various public organizations and institutions...

Conclusion:Finally, 6 priority variables were selected and based on that,7 scenarios were presented to face the key challenges,and among the 42 situations in these scenarios,19% are in favorable conditions,50% are on the verge of crisis, and 31% are critical.The first scenario,with 6 additional assumptions,draws an ideal vision of Mashhad city,which by stepping on its path, the challenges of urban governance in the era of climate change can be reduced.

کلیدواژه‌ها [English]

  • urban governance
  • climate change
  • importance-urgency
  • scenario
  • Mashhad
آشناور، محسن: اشقانی فراهانی، ابراهیم: ربیعی فرداد، ابوالفضل. (1400). مطالعه موانع و چالش‌های زمینه‌ای فراروی حکمروایی مدیریت شهرها در ایران، جغرافیا و روابط انسانی، 4(3)، 18-31.
ایرام وند، ریحانه: گودرزی، مسعود. (1393). بررسی اثرات متقابل شهرنشینی و تغییر اقلیم روی یکدیگر، دومین همایش ملی بیابان با رویکرد مدیریت مناطق خشک و کویری، سمنان.
برهانی، کاظم: اکبری، ماندانا. (1396). برنامه ریزی شهری و تغییر اقلیم، کنگره ملی مدیریت و برنامه ریزی شهری نوین، تهران.
 جودکی، حمیدرضا: قاسم پور، آرش. (1400). چالش‌های حکمروایی مدیریت یکپارچه شهری و ارائه راهکارهای عملیاتی، فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 5 (57)، 15-1.
حسنی، علیرضا: مفیدی شمیرانی، سید مجید. (1399). تعامل نظری اصول و شاخص های طراحی شهری در انطباق با تغییر اقلیم و بازتعریف جایگاه آن، دانش شهرسازی، 4 (1)، 97-112.
حمیدیان پور، محسن: نبی‌زاده، سید علی‌اکبر. (1395). آشکارسازی تغییرات اقلیمی شهر مشهد طی 65 سال اخیر با تأکید بر سلامت، کشاورزی، امنیت غذایی و منابع آب، اولین کنفرانس بین‌المللی تغییر اقلیم، تهران.
خوش‌منش، بهنوش: پورهاشمی، سلطانیه: هرمیداس باوند، داوود. (1394). بررسی پیامدهای تغییر اقلیم از دیدگاه حقوق بشر. علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 17 (4)، 223-234.‎
زرین، آذر: داداشی رودباری، عباسعلی. (1399). پایش و پیش نگری زیست پذیری کلانشهر مشهد تحت شرایط تغییر اقلیم، نهمین کنفرانس و دومین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری، مشهد.
فیضی، فرهاد: برک پور، ناصر: ارزیابی برنامه‌های توسعۀ کلان‌شهر تهران و منطقۀ آن از دیدگاه پیامدهای تغییرات اقلیمی. (1401). مجله علمی معماری و شهرسازی صفه، 32 (97)، 88-77.
کوهی، منصوره. (1399). امنیت غذایی و نا امنی، سامانه غذایی و تغییر اقلیم، نشریه آب و توسعه پایدار، 7 (4). 91-88.
ملکی، لادن: ماجدی، حمید: زهرا سادات: سعیده زرآبادی. (1400). تحلیل نقش رویکردهای شهری در پاسخ به تغییرات اقلیم با تأکید بر شهرسازی بیوفیلیک، موردپژوهی: شهر تنکابن. دانش شهرسازی، 5 (1)، 163-147.
منافلویان، ساناز: زهرا سادات: سعیده زرآبادی، بهزادفر، مصطفی. (1398). سنجش عوامل مؤثر برتاب آوری اقلیمی (نمونه موردی: شهر تبریز). نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 12 (1). 509-525.