سناریوهای آینده فناوری‌های حمل‌ونقل پرسرعت ریلی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه پژوهشی سیاست فناوری و نوآوری، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران

2 عضو هیئت علمی پژوهشکده سیاستگذاری علم، فناوری و صنعت، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران

3 کارشناسی‌ارشد آینده‌پژوهی. آموزش عالی طلوع مهر قم. قم.ایران

چکیده

هدف: حضور ایران در منطقه‌ای ژئوپلیتیک و همسایگی با برخی از کشورها که به آب‌های آزاد دسترسی ندارند و قرارگرفتن در مسیر کریدورهای بین‌المللی، توسعه حمل‌ونقل را در کنار دارابودن جاذبه‌های توریستی، فرهنگی واجتماعی، ازجمله پتانسیل‌های است که ایجادفناوری‌های حمل‌ونقل پرسرعت ریلی رااز ضروریات اولیه توسعه پایداردرکشور است. براساس تجربه جهانی سیستم حمل‌ونقل ریلی به لحاظ مصرف انرژی، اقتصادی، خسارت وارده برمحیط‌زیست، سرعت انتقال مسافر، حجم بارانتقالی وایمنی نسبت به دیگرسیستم‌های حمل‌ونقل دارای امتیازات ویژه‌ای است. این پژوهش باهدف تدوین سناریوهای پیش‌روی حمل‌ونقل ریلی پرسرعت کشور انجام شده است.

روش: در این پژوهش با استفاده ازروش‌های آینده‌پژوهی، استفاده از ماتریس اهمیت/عدم قطعیت، تحلیل ساختاری، تجزیه‌وتحلیل متقابلMICMAC به شناسایی عوامل کلیدی مؤثر برفناوری‌های آینده صنعت حمل‌ونقل ریلی پرسرعت پرداخته وسپس گزینه‌های فناورانه بامصاحبه واجماع نظر خبرگان وتحلیلهای صورت گرفته به دست آمده وسناریوهای پیش‌روی این صنعت به روشGBN تدوین گردیده است.

یافته‌ها:هفده عامل مؤثرشناسایی شده و با تجزیه‌وتحلیل نرم‌افزار میک‌مک در نهایت دو عامل کلیدی: حمایت دولت در تأمین بودجه و تحریم‌ها به‌دست‌آمده، عوامل کلیدی و گزینه‌های فناورانه در پنل خبرگان بررسی و بر اساس آن سناریوهای پیش‌روی این صنعت تدوین گردیده است. براین اساس چهار سناریو به‌دست‌آمده که شامل: 1- تروبرد، 2-افسارگسیخته، 3-رام شده، 4-اسب منیاتوری است. همچنین در هر سناریو گزینه‌های فناورانه اولویت‌بندی شده است.

نتیجه‌گیری: باتوجه‌ به این سناریوها، اگر نظام نگاه حمایتی بلندمدت نسبت به بومی‌سازی فناوری داشته باشد، حتی با وجود تحریم‌ها کشور می‌تواند به جایگاهی برسد که در اختیار تعداد اندکی از کشورها است که منافع مالی و اقتدار ملی را برای کشور خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Future scenarios of Iran's high-speed rail transport technologies

نویسندگان [English]

  • Hossein Heirani 1
  • Javad Noori 2
  • zeinab zarei 3
1 Assistant Professor, Technology &; Innovation Policy Studies Dep., National Research Institute for Science Policy (NRISP), Tehran, Iran.
2 Faculty member of the Research Institute for Science, Technology and Industry Policy (RISTIP) - Sharif University of Technology (SUT).
3 Master of Future Studies. Higher education Tolo Mehr Qom. Qom.iran
چکیده [English]

Objective: Iran's presence in a geopolitical region and its proximity to some countries that do not have access to open waters and its location on the path of international corridors, the development of transportation, along with the presence of tourist, cultural and social attractions, are among the potentials that make the creation of high-speed rail transport technologies one of the primary necessities of sustainable development in the country. Based on global experience, the rail transport system has special advantages over other transport systems in terms of energy consumption, economy, environmental damage, passenger transport speed, transported cargo volume and safety. This research was conducted with the aim of developing future scenarios for high-speed rail transport in the country.
Method: In this study, using futures research methods, importance/uncertainty matrix, structural analysis, MICMAC cross-analysis, key factors affecting the future technologies of the high-speed rail transportation industry were identified, and then technological options were obtained through interviews and consensus of experts and the analyses carried out, and scenarios for the future of this industry were developed using the GBN method.
Findings: Seventeen effective factors were identified, and by analyzing the MICMAC software, two key factors were finally obtained: government support in providing budget and sanctions. Key factors and technological options were reviewed in the expert panel, and based on that, scenarios for the future of this industry were developed.
Conclusion: In this study, four scenarios were obtained, including: 1- Thoroughbred, 2- Unbridled, 3- Tamed, 4- Miniature Horse. Given these scenarios, if the system has a long-term supportive view of technology localization, even despite sanctions, the country can reach a position that is in the hands of a small number of countries, which will have financial benefits and national authority for the country.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Technology policy
  • futures study
  • MICMAC software
  • high-speed rail transport system
  • train

مراجع

برون، مهرداد (1397)، حمل‌ونقل سریع ریلی. چهارمین کنفرانس سراسری دانش و فناوری مهندسی مکانیک و برق ایران. تهران.
  بل، وندل (۱۳۹۲)، مبانی آینده‌پژوهی تاریخچه، اهداف و دانش، ترجمه: تقوی، مصطفی؛ محقق، محسن. تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
بیات، رامین؛ زاهدی، محسن؛ طاهرخانی، حسن (1393)، مقایسه فنی سیستم حمل‌ونقل سریع‌السیر مغناطیسی و ریلی در هزاره سوم، شانزدهمین همایش بین‌المللی حمل‌ونقل ریلی، تهران.
پدرام، عبدالرحیم؛ جلالی‌وند، عباس (۱۳۹۸)، مقدمه‌ای بر آینده‌پژوهی، روش‌شناسی آینده‌پژوهی، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی، چاپ دوم.
پتفت، حامد؛ رهی، عباس؛ فخاری، وحید (1400)، فناوری هایپرلوپ، نسل پنجم سیستم حمل‌ونقل سریع، مجله مهندسی مکانیک، 30(2), 45-52.
پدارم، عبدالرحیم؛ زالی، سلمان (1397)، «اﻟﮕﻮﻳﻲ ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺮای ﺳﻨﺎرﻳﻮﻧﻮﻳﺴﻲ در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت راﻫﺒﺮدی ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی: ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎی آﻳﻨﺪه ﺑﺤﺮان ﺳﻮرﻳﻪ». ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻬﺎن اﺳﻼم، ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ، ﺷﻤﺎره 2، ﭘﻴﺎﭘﻲ 26، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 1397، 26-1.
حمیدی، محسن. (1393). تدوین استراتژی به‌کارگیری قطارهای سریع السیر ریلی در جمهوری اسلامی ایران، پژوهشنامه حمل و نقل
دانایی­فرد، حسن؛ الوانی، سید مهدی؛ آذر، عادل (1396)، روش‌شناسی پژوهش کمی در مدیریت: رویکرد جامع، تهران، نشر صفار.
  رهسپار، زهره؛ صالحی، کیوان؛ عزتی، میترا؛ ذوالفقارزاده کرمانی، محمدمهدی (1398)، شناسایی و تحلیل ساختاری تأثیر متقابل پیشران‌های تغییر در حوزة آموزش‌وپرورش، نوآوری‌های آموزشی, 18(2), 101-126.
 
زارعی، زینب؛ حسین قزل‌ایاق، ایمان (1401)، نگاهی آسیب‌شناسانه به آینده جایگاه ایران در رقابت‌های ژئواکونومیکی منطقه‌ای با تأکید بر سواحل مکران. چهارمین همایش ملی توسعه سواحل مکران (با محوریت حکمرانی و تأکید بر دیپلماسی و اقتصاد دریا محور).
ﺷﻮارﺗﺰ، ﭘﻴﺘﺮ (1390)، ﻫﻨﺮ دورﻧﮕﺮی: برنامه‌ریزی ﺑﺮای آﻳﻨﺪه در دﻧﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ. ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺰﻳﺰ ﻋﻠﻴﺰاده. ﺗﻬﺮان: ﻣﺮﻛﺰ آینده‌پژوهی ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎوری دﻓﺎﻋﻲ، ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻣﻮزﺷﻲ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ دﻓﺎﻋﻲ.
عاشوری، حجت؛ سید حسینی، سید محمد؛ رادفر، رضا (1396)، الگوی انتقال تکنولوژی با رویکرد آینده‌پژوهی در صنعت حمل‌ونقل ریلی (تحقیق موردی: قطار سریع‌السیر)، آینده‌پژوهی مدیریت (پژوهش‌های مدیریت)، 28(111)، 53-65.
فتحی، محمدرضا؛ ملکی، محمدحسن؛ مقدم، حسین (1397)، آینده‌پژوهی سرمایه‌گذاری و تأمین مالی در صنعت حمل‌ونقل ریلی ایران (بخش ماشین‌آلات و تجهیزات)، آینده‌پژوهی مدیریت، شماره 2 (پیاپی 113) 33-54.
فداکار ماسوله، امیر؛ کی‌منش، محمود رضا (1395)، بررسی هزینه‌های ساخت و نگهداری خطوط ریلی سریع‌السیر و مقایسه آن با سایر مودهای حمل‌ونقل، دومین کنفرانس بین‌المللی یافته‌های نوین پژوهشی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری. تهران.
قاسمی، محمدهادی؛ زارعی، زینب (1402)، سناریوهای آینده شهرهای هوشمند ایران در افق 1420، فصلنامه آینده‌پژوهی راهبردی.
مقیمی، راحیل؛ شاد، روزبه؛ سالاری، مجید؛ مسگر، علی (1393)، ارزیابی و مقایسه المان‌های اقتصادی و پارامترهای فنی HSR و تأثیر این خطوط بر سایر مدهای حمل‌ونقلی در کشورهای اروپایی و آسیایی. همایش ملی مهندسی عمران، معماری و مدیریت پایدار شهری،گرگان.
نصرتی، امیرحسین؛ ریاحی، پیام (1394)، مقایسه بین قطار سبک شهری، مترو و منوریل. کنفرانس ملی مهندسی معماری، عمران و توسعه کالبدی، کوه‌دشت.
نصیرزاده، غلامرضا (1392)، چارچوب جامع مدیریت فناوری: نگاهی یکپارچه و سیستماتیک به فناوری و مدیریت فناوری، نشر مدیریت فردا.
گزارش راه‌آهن در مسیر توسعه، طرح‌های توسعه خطوط، بازسازی و به‌سازی شبکه ریلی، راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، پاییز 1395.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار