نقش و جایگاه بین المللی شدن در آیندة توسعه فناوری نانو در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه سیاست علوم و تحقیقات، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

2 عضو هیات علمی گروه مطالعات آینده نگر، موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی

چکیده

هدف: گسترش داد و ستدهای بین‌المللی و مشارکت در تسهیم داده‌ها، یافته‌ها و دستاوردهای علمی در عرصه بین‌المللی نقش تعیین‌کننده‌ای در توسعه علم و فناوری‌ کشور‌ها دارد. طی چند دهه گذشته سرمایه‌گذاری در حوزه توسعه فناوری‌های نوین به یکی از اولویت‌های سیاست‌گذاری علم و فناوری در ایران تبدیل و در اسناد ملی همچون «نقشه جامع علمی کشور» بر آن تأکید شده است. توسعه فناوری نانو از جمله حوزه‌های نوینی است که در پانزده سال اخیر به شدت مورد توجه نظام حکمرانی علم و فناوری قرار گرفته و سرمایه‌گذاری قابل توجهی در این حوزه صورت گرفته است. در سند راهبردی نانو «تصویر بزرگ» سیاست‌گذاران در توسعه این فناوری عبارت است از: دستیابی به جایگاه پانزدهم جهان در توسعه فناوری نانو، تولید ثروت و رفاه اجتماعی شهروندان. بررسی نقادانه وضعیت توسعه فناوری نانو در کشور در مسیر دستیابی به تصویر بزرگ مذکور است. پرسش اصلی این مقاله آن است که بین‌المللی‌شدن دانش کشور در حوزه نانوفناوری چه نقشی در شکل‌دهی به وضعیت کنونی و آینده‌های بدیل این فناوری در ایران دارد؟ فرضیه مقاله آن است که: بین‌المللی‌شدن دانش و فناوری نانو نقش تعیین‌کننده و اصلی در توسعه این فناوری دارد و عامل هویت‌بخش به آن در کشور بوده است. این فرضیه بر پایه این مفروض استوار است که بین‌المللی‌شدن و همکاری‌های علمی بین‌المللی شرط لازم برای توسعه علم و فناوری است.
روش: روش‌مورد استفاده در این مقاله: مطالعات اسنادی، تحلیل روند و سناریوپردازی است.
یافته‌ها: احصای چهار سناریوی پیش روی توسعه فناوری نانو در ایران مشتمل بر: ادامه وضع موجود، بازگشت به گذشته، فروپاشی حمایت دولتی از توسعه فناوری نانو و تحول بنیادین.
نتیجه‌گیری: تبدیل شدن شاخص انتشار مقالات در مجلات علمی بین‌المللی به عامل هویت‌بخش فناوری نانو در ایران، محدود شدن ارزیابی بین‌المللی‌شدن نانو براساس تعداد مقالات بین‌المللی، لزوم تغییر نقش دولت و ستاد نانو از تولی‌گری و تصدی‌گری به نقش ‌تسهیل‌گری و پرورش‌گری، تقویت فرایند مشارکت‌ جامعه علمی در تعیین سیاست‌ها و راهبردهای توسعه نانو در کشور از مهم‌ترین نتایج این مقاله است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role and Place of Internationalization in Shaping Future of Nano Technology in Iran

نویسندگان [English]

  • Maryam Saniejlal 1
  • Mohammad Hoseini Moghadam 2
1 Faculty Member of Science and Research Policy Department, National Research Institute for Science Policy(NRISP), Tehran, Iran
2 Faculty Member of Forsight Department, Institute for Social and Cultural Studies(ISCS), Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose: Expansion of the internationalexchange and sharing knowledge and scientific achievements has a determinantrole in science and technology(S&T) development in the world. During lasttwo decades investment in high technology has turned into one of the mainS&T policy priorities in Iran national scientific blueprints. Nano-technologydevelopment is one of the priorities that government concentrates on it andmakes a lot of investment in this field. In national strategy plan achievingworld 15th place in nano-technology has been set as a big picture. The purpose ofthis paper is critical analysis of nanotechnology development in Iran incompliance with the big picture. The main question is how internationalizationis shaping current situation and alternative futures for nanotechnology inIran? The paper’s hypothesis: internationalization of knowledge and technologyhas critical and decisive role in nanotechnology development and itsdistinction inside the country. Assumption of this paper is: internationalization and international scientific collaboration is intrinsiccondition for science and technology development.
Methods:Documentary research, trendanalysis and scenario planning are used in this paper.
Findings:The findings are extraction of four scenarios beforeNano-technology development in Iran including continued as usual, collapse, revival, and transformation.
Conclusion:Publishing internationaljournal paper in field of nanoscience and technology converts into national distinction of nanotechnologydevelopment in Iran; circumscribing of internationalization of nano-technologyto international journal paper; necessity of changing the role of state fromcustodian and demiurge to facilitator and husbandry role; enhancingparticipation of scientific community in determining strategies and policiesfor nano-technology development in country are among the important results ofthe research. 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Publications
  • Nano Science and Technology
  • Big Picture
  • Demiurge Role of State

مراجع

 
1.آقاجانی، حمیده. سر تعظیم دنیا مقابل پیشرفت ایران در فناوری نانو / بازار صادرات محصولات نانویی در دوران تحریم توسعه یافت. انتشار یافته در تاریخ 8/5/1398. قابل دسترس در: https://snn.ir/003HEG
2.ایوانز، پیتر. توسعه یا چپاول: نقش دولت در تحول صنعتی. ترجمه عباس زندباف و عباس مخبر. تهران: طرح نو. 1398.دفتر مطالعات ارتباطات و فناوری های نوین. بررسی لایحة بودجه سال ۱۳۹۶ کل کشور: بخش فناوری نانو. معاونت پژوهش‌های زیربنایی و امور تولیدی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.  در لایحه بودجه ۹۶. منتشر شده در ۵/۱۰/۱۳۹۶. بازیابی شده در تاریخ 26/۵/1399. قابل دسترس در:
https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1003663
3.خوارزمی، شهیندخت. تکنولوژی‌های نوین و سرنوشت بشر. فصلنامه نگاه نو، پیاپی ۱۲۴ (زمستان ۱۳۹۸):۱۲.
4.الزامی، محمدرضا. بررسی وضعیت فنّاوری نانو در ایران(گزارش دوم). مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. شمارۀ مسلسل 7528. مورخ آبان ماه 1384. قابل دسترس در:
 https://rc.majlis.ir/fa/report/download/731131
5.ستاد ویژه توسعه فناوری‌نانو.a «گزارش عملکرد سند گسترش کاربرد فناوری نانو در سال 1397». تهران: ستاد نانو. 1398  قابل دسترس در:
 https://news.nano.ir/wp-content/uploads/nanonews-20190814-135207.pdf
6.ستاد ویژه توسعه فناوری‌نانوb. برنامه حمایت‌های تشویقی. بازیابی شده در تاریخ 20/۱۲/139۸. قابل دسترش در: https://nano.ir
7.ستاد ویژه توسعه فناوری‌نانو. «معرفی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو». بازیابی شده در تاریخ 20/10/139۷. قابل دسترس در: https://nano.ir
8.ستاد ویژه توسعه فناوری‌نانو. گزارش ستاد توسعۀ فناوری نانو در پاسخ به نامۀ مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به شماره 61/ص مورخ 2/2/ 1399.
9.سرکار، سعید. «زنگ خطر پسرفت فناوری نانو با کاهش بودجه: منتظر سقوط نانو باشید ». خبرگزاری مهر. 2/11/1397. قابل دسترس در:  mehrnews.com/xNrtK
10.   سرکار، سعید. «فناوری نانو در بودجه ترور شد». خبرگزاری مهر. ۲۴/۹/139۸. قابل دسترس در:  mehrnews.com/xQMSX
11.   ستاد ویژه توسعه فنّاوری نانو. راهبرد آینده: سند راهبرد ده سالة آینده فنّاوری نانو در جمهوری اسلامی ایران. ستاد ویژه توسعه فنّاوری نانو. 1384. قابل دسترس در:
https://nano.ir/section/1/108
12.  فاطمی، سید مهدی، آراستی،محمدرضا. اولویت‌گذاری حوزه‌های علم، فناوری و نوآوری. سیاست علم و فناوری؛۱۱(2)۱۳۳-۱۱۹-۱۳۹۸.یزدانی، شهرام و دیگران. رشد علمی ایران در دو دهه اخیر(به نام ما، به کام دیگران). تهران: مرکز تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی. ۱۳۹۹. قابل دسترس در: nasrme.ac.ir/download/4351
 
1.  Adam, David. Science Under Maximum Pressure in Iran. The Scientist. Sep 13, 2019. Available at: https://www.the-scientist.com/news-opinion/science-under-maximum-pressure-in-iran-66425
2.  Aghajani, Hamideh. The world bowed to Iran's progress in nanotechnology /the market for the export of nano products developed during the sanction. Published in:2019. Available at: https://snn.ir/003HEG(in Persian)
3.  Alzami, Mohammad Reza Investigation of nanotechnology in Iran (second report). Islamic Consultative Assembly Research Center. Serial number 7528. Dated November 2005. Available at:
https://rc.majlis.ir/fa/report/download/731131(inPersian)
4.  Development of nanotechnology. Future strategy: The strategy document for the next ten years of nanotechnology in the Islamic Republic of Iran. Iran Nanotechnology innovation Councile. 2005. Available at:
https://nano.ir/section/1/108(in Persian)
5.  Evans, Peter. Embedded Autonomy: States and Industrial Transformation. Princeton University Press, 1995. Translated by Abbas Zandbaf and Abbas Mokhber. Tarh-e-No. 2019.(in Persian)
6.  Fatemi, M., Arasti, M. Priority-Setting in Science, Technology and Innovation. Journal of Science and Technology Policy, 2019; 11(2): 119-133. (in Persian)
7.  Fergnani, Alessandro & Jackson, Mike. Extracting scenario archetypes: A quantitative text analysis of documents about the future. Futures & Foresight Science.Volume1, Issue2, June 2019.
8.  Fergnani, Alessandro & Jackson, Mike. Extracting scenario archetypes: A quantitative text analysis of documents about the future. Futures and foresight Science. Volume1, Issue2. June 2019. Available at:
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ffo2.17
9.  Global Trends in Trade of Knowledge- and Technology-Intensive Products and Services.
https://www.nsf.gov/statistics/2018/nsb20181/report/sections/industry-technology-and-the-global-marketplace/global-trends-in-trade-of-knowledge--and-technology-intensive-products-and-services
10.  Hazelkorn, Ellen. World-class Universities or World-class Systems: Rankings and Higher Education Policy Choices. 2013. in E. Hazelkorn; P. Wells and M. Marope (Eds.), Rankings and Accountability in Higher Education: Uses and Misuses, UNESCO, Paris, Forthcoming.
11.  Iran Nanotechnology innovation Councile. Report of the Nanotechnology innovation Councile in response to the letter of the National Research Institute for Sciene policy.  2020. (in Persian)
12.  Iran Nanotechnology innovation Councilea. Performance report on nanotechnology application expansion. 2020. Available at:
https://news.nano.ir/wp-content/uploads/nanonews-20190814-135207.pdf(in Persian)
13.  Iran Nanotechnology innovation Councileb. Incentive Support Program. 2020. Available at: https://nano.ir(in Persian)
14.  Kharazmi, Shahindokht. New technologies and human destiny. Negah-e-No Quarterly, 124 consecutive (Winter 2009), p. 12. (in Persian)
15.  Kulkarni, Swamini. Health Europa Quarterly, issue 7 , November 2018. Available at:
https://www.healtheuropa.eu/nanobots-in-medicine-nanomedicine/88829/
16.  Office of Communication Studies and New Technologies. Review of the budget bill for the whole country in 2017: Nanotechnology Department. Deputy of Infrastructure Research and Production Affairs of the Research Center of the Islamic Consultative Assembly. In the budget bill 96. published in 2017.Available at:https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1003663(in Persian)
17.  Popkova, Elena G., Sergi, Bruno S; The 21st Century from the Positions of Modern Science: Intellectual, Digital and Innovative Aspects. Springer Nature, 2019.
18.  Research and Markets. 2018. Global Nanotechnology Market 2018-2024: Market is Expected to Exceed US$ 125 Billion. Available at:
https://www.researchandmarkets.com/research/zc7qgf/global?w=5
19.  Roco M.C.  NBIC. In: Bainbridge W., Roco M. (eds) Handbook of Science and Technology Convergence. Springer, Cham. 2016. https://doi.org/10.1007/978-3-319-07052-0_16
20.  Sarkar, Saeed. "Nanotechnology recession alarm with budget cuts: wait for the nanotechnology to fall." Mehr news agency. 2018. Available at:
mehrnews.com/xNrtK(in Persian)
21.  Sarkar, Saeed. "Nanotechnology was assassinated in the budget". Mehr news agency. 2019. Available at(in Persian): mehrnews.com/xQMSX
22.  Shanghai Ranking. Global Ranking of Academic Subjects 2019 Nanoscience & Nanotechnology. 2019. Available at:
http://www.shanghairanking.com/Shanghairanking-SubjectRankings/nanoscience-nanotechnology.html
23.  Statista.2020. Market value of nanotechnology worldwide from 2010 to 2020. Available at: https://www.statista.com/statistics/1073886/global-market-value-nanotechnology/
24.  Teichler, Ulrich. Internationalisation of Higher Education: European Experiences. Asia Pacific Education Review, vol. 10, no. 1, pp. 93-106, 2009.
25.  UNCTAD. Technology and Innovation Report of 2015 - Fostering Innovation Policies for Industrial DevelopmentTechnology and Innovation Report of 2015 - Fostering Innovation Policies for Industrial Development (UNCTAD/TIR/2015). Available at:
https://unctad.org/en/PublicationsLibrary/tir2015_en.pdf
26.  Yazdani, Shahram and others. Iran's scientific growth in the last two decades (In our name to the taste of others). Tehran: National center for strategic Research in medical education.2020. Available at:
nasrme.ac.ir/download/4351(in Persian)
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار