آینده نگاری راهبردی شهرهای هوشمند در افق 1415، مورد مطالعاتی: شهر رشت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری آینده پژوهی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران

2 استاد، گروه آینده پژوهی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران،

3 دانشیار گروه شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران

4 دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان، گیلان ، ایران

5 استادیار گروه آینده پژوهی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران

چکیده

هدف: مدیریت شهری در دهه حاضر با پیچیدگی های بسیار زیادی در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، مسایل قانون‌گذاری و مسایل فنی و تکنولوژیک همراه است. شهر رشت به عنوان یکی از کلانشهرهای مهم کشور در حال گذار به سمت توسعه با مسایل پیچیده و متفاوتی در مدیریت شهری مواجه است. استفاده از فناوری های نوین در قالب شهرهای هوشمند می تواند به عنوان یک راه حل برای شهر رشت قلمداد گردد. برای تحقق شهر هوشمند رشت در افق 1415 مطابق با اسناد بالادستی (سند آمایش استان در افق 1415 و سند الگوی ملی در افق 1444)، لازم است تا از ابزارهای آینده نگرانه جهت ایجاد و خلق آینده های موجه و مطلوب با مشارکت تمامی ذینفعان کلیدی استفاده نمود. این پژوهش سعی دارد تا با رویکرد آینده نگاری راهبردی به شناسایی و اولویت بندی پیشران های شهر هوشمند بپردازد.
روش: پژهش حاضر از نوع ترکیبی (کیفی و کمی) می باشد. در این پژوهش از رویکرد اکتشافی و مشارکتی آینده‌نگاری استفاده می گردد. روش‌های اصلی مورد استفاده پنل خبرگان (دلفی)، تحلیل اثرات متقاطع با استفاده از میک مک، سناریوپردازی با روش سناریو ویزارد است.
یافته ها: در پژوهش حاضر، نه پیشران اساسی در تحقق پذیری شهرهای هوشمند استخراج گردید و سه سناریوی بالقوه پیش روی رشت در افق 1415 تبیین گردیده است.
نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، سناریوی "بازگشت عصر طلایی رشت" به عنوان سناریوی شهر هوشمند در افق 1415 شهر رشت به عنوان سناریوی مطلوب حاصل گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Strategic Foresight for Smart Cities Management in 1415: A Case of Study in Rasht

نویسندگان [English]

  • Pooya Nakhjirkan 1
  • Farhad Darvishi 2
  • Naser Barati 3
  • Nader Zali 4
  • Babak mohammad hosseini 5
1 Phd Student in Futures Studies, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
2 IKIUProfessor in Futures Studies, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
3 Associate Professor of Urban Development Engineering, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
4 Associate Professor of Urban Planning Department, Guilan University, Rasht, Iran
5 Assistant Professor in Futures Studies, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

Abstract
Objective: Urban management in the current decade is associated with many complexities in the political, social, economic, environmental, legal, technical and technological issues. The city of Rasht, as one of the important metropolises of Iran is facing complicated and different issues in urban management toward its development process. The use of new technologies in the form of smart cities can be considered as a solution for the city of Rasht. To achieve the smart city in the horizon of 1415 in accordance with the upstream documents (provincial planning document in the horizon of 1415 and national model document in the horizon of 1444), it is necessary to use forward-looking tools to create a preferred and desirable future with the participation of all key stakeholders. This study tries to identify and prioritize the drivers of the smart city with a strategic foresight approach and explain the potential scenarios in 1415.
Method: The research is a combination of descriptive-analytical and survey which was conducted by using panel of experts (Delphi), cross-effect analysis using Mic Mac and scenario planning with scenario wizard.
Findings: In the present study, nine basic drivers in the realization of smart cities were extracted and three potential scenarios for Rasht in the horizon of 1415 have been explained.
Conclusion: According to the results of the present study, the scenario of "return of the golden age of Rasht" as a smart city was achieved in the horizon of 1415 as a desirable scenario.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Future Foresight
  • Smart City
  • Rasht
  • Mic Mac
  • Scenario Wizard

مراجع

اصغری زمانی، اکبر و همکاران. (1392). شهر هوشمند، بکارگیری تکنولوژی برای بهبود زندگی شهری (نمونه موردی شهر زنجان)، همایش ملی معماری و توسعه پایدار.
آیشم، معصومه. (1399). واکاوی تأثیرات کلانروندها بر آینده شهر ایرانی – اسلامی با رویکرد تحلیل ساختاری و سناریونگاری؛ نمونه موردی بافت تاریخی تبریز، دو فصلنامه فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، دوره5، شماره 2
بهرویان، ایمان و همکاران. (2019). ایجاد برنامه استراتژیک، ضرورت ایجاد شهر هوشمند در ایران، سومین همایش کنفرانس علمی تهران هوشمند.
بکایی، اکبر، (1394)، شهر هوشمند ضرورت هزاره سوم و تعاملات یکپارچه شهرداری الکترونیک (ارائه مدل مفهومی) – اجرایی با تأکید بر شهرهای ایران، مجله علمی و پژوهشی آمایش محیط، دانشگاه زابل.
بیدخوری، علیرضا. (1394). سناریوهای گذار کلان­شهر مشهد به سوی شهر هوشمند با تأکید بر جابجایی، پایان­نامه دکتری رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، پردیس بین­الملل به راهنمایی دکتر امید علی خوارزمی.
حسینی، سید احمد.، لعلی نیت، ایلیا.، حیدری نیا، سعید. (1398). تبیین الگوی مدیریت هوشمند شهری, راهکاری نوین برای بهبود حکمرانی شهری. پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری, 7 (4), 743-762. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=527977
رجایی، امیر.، مقدم، ذبیح الله.، پودینه مقدم، عاطفه.، سرگلزایی، احسان. (1396)، مروری بر نقش داده کاوی در شهر هوشمند، چهارمین کنفرانس ملی فناوری اطلاعات، کامپیوتر و مخابرات، مشهد، دانشگاه تربت حیدریه.
رضایان، قیه باشی. مرزبان، احسان. (1398). شناسایی پیشران­ها, عدم قطعیت­ها و سناریوهای آینده محیط زیست ایران. سلامت و محیط زیست
, 12(4 ), 531-554. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=535175
رهنما، م، و حسینی، س، و محمدی حمیدی، س. (1399). سنجش و ارزیابی شاخص­های شهر هوشمند در کلان­شهر اهواز. پژوهش­های جغرافیای انسانی (پژوهش­های جغرافیایی), 52(2 ), 589-611.
رهنورد، فرج الله.، محمدی، داریوش. (1386). ارزیابی مراحل تکاملی دولت الکترونیک در ایران، پژوهشنامه مدیریت اجرایی شماره 27.
سرفرازی، مهرزاد.، (1388). سنجش ارزیابی آمادگی الکترونیکی مفهومی نو در استقرار شهر الکترونیک و شهرداری الکترونیک، ماهنامه فناوری اطلاعات، 49.
طاهری، محسن. (2020). ۲۰ کلان روند فناورانه که جهان را در دهه آتی، دگرگون می‌سازند. قابل دسترس در آدرس: https://iranianfuturist.com/ کلان  - روندهای – فناوری – در-آینده.
عزمی، م. (1386). زندگی و حمل و نقل در شهر هوشمند، صنعت خودرو، شماره 113، 29-27.
علی اکبری، ا.، پوراحمد، ا.، جلال آبادی، ل. (1397). شناسایی پیشران­های مؤثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار شهر کرمان با رویکرد آینده­پژوهی، گردشگری و توسعه, 7(1), 156-178. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=473704
فتوره­چی، مهدی، فردوسی، سعدی. (1384). توسعه پایدار و اهداف توسعه هزاره از دیدگاه سازمان های جهانی، تهران: کمیته ملی توسعه پایدار.
قلیچ، مرتضی؛ میرزایی، حجت اله؛ ربانی، طاها. (1398). آینده­نگاری شهری به مثابه رویکردی برای سیاستگذاری و برنامه­ریزی شهری (با تأکید بر تجربه آینده­نگاری کلان­شهر تهران). آینده­پژوهی ایران, 4(1 ), 51-69.
قنبری، حکیمه. (1396). مدل­سازی ساختاری نظریه شهر هوشمند بر پایه حکمروایی خوب شهری در ایران (مطالعه موردی: شهرداری تبریز)، پایان­نامه دکتری، دانشکده جغرافیا و برنامه­ریزی، دانشگاه تبریز.
کیانی، اکبر. (1386). زیرساخت­های ابر نقشه الکترونیکی کلان­شهرها (با تأکید بر شهرداری الکترونیکی و کاربری زمین)، اولین کنفرانس بین­المللی شهرداری الکترونیکی.
محمدی، ج.، محمدی، ع.، غفاری گیلانده، ع.، یزدانی، م. (1400). سنجش تأثیرپذیری شهر از نماگرهای شهر هوشمند (مطالعه موردی: شهر زنجان). پژوهش­های جغرافیای انسانی (پژوهش­های جغرافیایی), 53(2 ), 521-543
محمدی، غلامرضا. (1395). تبیین الگوی شهر هوشمند در کلان­شهر مشهد مبتنی بر توسعه پایدار، پایان نامه دکتری رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد به راهنمایی دکتر براتعلی خاکپور.
مشکینی، ابوالفضل، و ربانی، طاها و افتخاری، رکن­الدین. و رفیعیان، مجتبی. (1398). آینده‌نگاری حکمروایی، بسط مفهوم و آینده حکمروایی کلان‌شهر تهران. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره 7، شماره 3، پاییز 1398، صفحه 431-453.
مرکز پژوهش­های توسعه و آینده­نگری (1398). آینده پیش رو: کلان روند گسترش شهرنشینی و شهرهای آینده، مجموعه گزارش شماره 53
معاونت برنامه­ریزی، توسعه شهری و امور شورا، شهرداری تهران (1397). آینده­نگاری کلان­شهر تهران، سناریوهای پیش­روی کلان­شهر تهران در افق 1410
موسوی، میرنجف؛ جلالیان، اسحاق؛ کهکی، فاطمه سادات. (1396). تدوین سناریوهای عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری استان آذربایجان غربی با استفاده از سناریو ویزارد. نشریه گردشگری شهری، پاییز 1396 شماره3.
هادیانی، زهره؛ حسینی، سیدعلی. (1399). بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر عدم موفقیت شهرهای جدید در ایران با رویکرد آینده­پژوهی (نمونه مورد مطالعه: شهر جدید صدرا)، دو فصلنامه آینده­پژوهی ایران، سال پنجم، شماره اول، بهار و تابستان 1399 صفحه: 49-79.
یزدان پناه درو، کیومرث.، پیشگاهی فرد، زهرا؛ بدیعی، مرجان. (1400). تببین عوامل اجتماعی – فرهنگی کلیدی تأثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران در افق زمانی 1410، دو فصلنامه آینده­پژوهی ایران، دوره 6، شماره 1، بهار و تابستان 1400، 126-103.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار