آینده‌نگاری اوقات فراغت سالمندان بر اساس رویکرد فعالیت‌های بدنی (روش تحلیل علی لایه‌ای)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه مدیریت ورزشی واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، ایران

2 استادیار، گروه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی دانشگاه آزاد قزوین، واحد قزوین، ایران

3 گروه علوم ورزشی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین ،ایران

چکیده

هدف: عواملی چون بهبود شرایط زندگی، افزایش طول عمر و امید به زندگی در سالمندان منجر به ازدیاد سالمندان در جوامع مختلف ازجمله ایران شده است و سالمندی نسبت به دوره جوانی با توجه به شرایط سنی و کاهش نسبت فعالیت کاری از فراغت بیشتری برخورداراست لذا هدف پژوهش حاضر آینده‌نگاری اوقات فراغت سالمندان بر اساس رویکرد فعالیت‌های بدنی بود.
روش: این پژوهش با بهره‌گیری از الگوی تحلیل لایه‌ای علت‌ها در چهار سطح تحلیل لیتانی، علل اجتماعی، گفتمان و جهان بینی و اسطوره‌ای به واکاوی برخورد روش علّی لایه‌ای با مسئله می‌پردازد. بنابراین از طریق مطالعه منابع موجود در ادبیات پژوهش، مصاحبه با خبرگان ورزشی و آینده‌پژوهی و استفاده از سئوالات تحلیل علّی- لایه‌ای به توصیف مسأله در سطوح چهارگانه اقدام می‌کند.
یافته‌ها: تحلیل علّی لایه‌ای اوقات فراغت سالمندان با رویکرد فعالیت بدنی و ورزش با 27 شاخص معرف تعریف گردید و نشان داد وجود مسائل در سطوح چهارگانه ضرورتی به منظور نگاهی جامع‌تر به ماهیت مسائل و موضوعات و ایجاد کننده انتظام فکری در رویارویی ساختارمند با مسائل می‌باشد.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد به منظور برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های صحیح و دقیق برای پاسخگویی به نیازهای سالمندان، به‌ویژه در بخش ورزش و فعالیت‌های بدنی در قالب اوقات فراغت توجه به لایه گفتمان‌سازی و اسطوره‌ها و استعاره‌ها موجب می‌شود که مجموعه اقدامات سازنده در این لایه‌ها به حل شدن برخی از مسأله‌ها و موضوعات قرار گرفته در لایههای بالاتر منجر ‌شود که بستری را برای سالمندی فعال فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Leisure foresight of the elderly based on the physical activity approach (layered causal analysis method)

نویسندگان [English]

  • ahmad chrick 1
  • mehdi naderynasab 2
  • ali hemmati 3
1 Education
2 Assistant Professor, Department of Physical Education and Sports Sciences, Qazvin Azad University, Qazvin Branch, Iran
3 university
چکیده [English]

Purpose: Factors such as improving living conditions, increasing life expectancy and lifespan in the elderly have led to an increase in the elderly in various societies, including Iran and old age has more leisure than youth due to age conditions and reduced work activity ratio, Therefore, the aim of this study was to foresight the leisure time of the elderly based on the physical activity approach.
Method: Using the model of causal layered analysis, in four levels of litany analysis, social causes, discourse and worldview and myth, this research investigates the approach of the layered causal method to the problem. Therefore, by studying the sources in the research literature, interviewing sports and futures research experts and using causal layered analysis, describes the problem four levels.
Findings: causal layered analysis of the elderly's leisure was defined by the physical activity and exercise approach with 27 indicators and showed that the existence of problems at the four levels is necessary in order to take a more comprehensive look at the nature of problems and issues and to create intellectual order in a structured confrontation with problems.
Conclusion: The results showed that in order to plan and accurate policies to meet the needs of the elderly especially in the field of sports and physical activities in the form of leisure, attention to the layer of discourse and myths and metaphors causes the set of constructive actions in these layers to solve some issues at higher levels lead to a bedrock for active Elderly.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Foresight
  • Leisure time
  • Active elderly
  • Physical activities
  • causal Layered Analysis Method
ابراهیمی، زینب؛ اسماعیل‌زاده قندهاری، محمدرضا؛ ویسی، کورش. (1398). تأثیر مداخله ورزشی مبتنی بر برنامه‌های بین نسلی بر کیفیت زندگی سالمندان. مجله سالمند، 14(4): 406- 421.
ابویی مهریزی، محمدرضا. (1394). مقایسه نحوة گذران اوقات فراغت نوجوانان پسر ورزشکار و غیر ورزشکار شهر شهرکرد (مقطع متوسطه). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته تربیت ‌بدنی، گرایش مدیریت ورزشی، دانشکده تربیت ‌بدنی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تفت.
احسانی، محمد. (1393). اوقات فراغت.  تهران: بامداد کتاب. چاپ اول.
احسانی، محمد؛ کشگر، سارا. (1392). مدیریت اوقات فراغت و ورزش‌های تفریحی. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
برزگر تلگرد، ربابه. (1396). ارتباط عوامل مؤثر دانشی ، بینشی و مهارتی غنی‌سازی اوقات فراغت ورزشی بر هوش اجتماعی دانش آموزان دختر مدارس امام رضا(ع). پایان‌نامه کارشناسی ارشدمدیریت ورزشی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع).
برزگری دهج، ناهید. (1395). ارتباط نحوة گذران اوقات فراغت با خودکارآمدی اجتماعی و انگیزة پیشرفت دانش­آموزان استان تهران، با تأکید بر فعالیت‌های بدنی. پایان‌نامه دانشگاه پیام نور، واحد تهران جنوب، کارشناسی ارشد تربیت ‌بدنی و علوم ورزشی (گرایش مدیریت و اوقات فراغت ورزشی).
بهرام، محمدابراهیم؛ سیاه کوهیان، معرفت؛ بلبلی، لطفعلی؛ پور وقار، محمدجواد. (1399). تأثیر تمرینات پیلاتس بر نشان­گرهای سیستم ایمنی در مردان سالمند. نشریه مدیریت ارتقای سلامت. 9(2): 56- 66.
ثریا، سیده سارا؛  مسعودی­نژاد، مصطفی. (1396). نقش امید به زندگی در سلامت سالمندان. اولین همایش ملی پژوهش های نظری و عملی در معماری و شهرسازی.
جلالی فراهانی، مجید. (1391). مدیریت اوقات فراغت و ورزش‌های تفریحی، تهران: دانشگاه تهران، چاپ هفتم.
جورکش، سارا؛ نظری، رسول. (1397). آینده‌نگاری ورزش سالمندی ایران با به ‌کارگیری ماتریس اثرات متقابل. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی. 26(12):  1095- 1109.
خزائی، سعید(1386). آینده‌پژوهی، مفاهیم و ضرورت­ها، سایت کشف آینده.
ذبیحی مداح، زهره؛ آقاجانی مرساء، حسین. (1398). ابعاد کیفیت زندگی سالمندان با مرور پژوهش‌های پیشین. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی. 19(75): 123- 181.
رضوی، سید یوسف. (1389). بررسی نحوة گذران اوقات فراغت در بین دانش­آموزان دبیرستانی شهرستان نکا و ارائه راهکارهایی برای غنی‌سازی آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته برنامه‌ریزی آموزشی، دانشگاه علامه طباطبایی.
رفعت جاه، مریم. (1390). فراغت و ارزش‌های فرهنگی. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 4(13): 151- 190.
زنجری، نسیبه. (1397). سالمندی خوب، مروری بر مفاهیم و ابعاد خوب پیر شدن. تهران: طرح نقد.
زنجری، نسیبه؛ صادقی، رسول؛ دلبری، احمد. (1397). تحلیل تفاوت‌های جنسیتی در الگوهای گذران وقت سالمندان ایرانی. مجله سالمند. 13(5): 588- 603.
سرمدی، محمدرضا؛ محمدی، عبدالعباس. (1395). راه­های غنی‌سازی اوقات فراغت. تهران انتشارات دانشگاه پیام نور.
سعیدپور، سعید؛ بهبودی، محمدرضا. (1396). راهنمای کاربردی نرم‌افزار سناریو ویزارد (تدوین راهبردهای سازمانی با رویکرد سناریونگاری)، بندرعباس: دانشگاه هرمزگان، چاپ اول.
سعیدی، معصومه. (1395). بررسی میزان رضایت‌مندی زنان تهرانی، از نحوة گذران اوقات فراغت خود، با تأکید بر فعالیت‌های بدنی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد تربیت ‌بدنی و علوم ورزشی گرایش مدیریت ورزشی، دانشکده تربیت‌ بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران.
سنائی، نقی؛ شرف­الدین، ،سیدحسین. (1396). مفهوم کاوی اوقات فراغت با رویکرد اخلاق اسلامی. فصلنامه پژوهش‌نامه اخلاق، 10 (35): 79- 102.
سوقندی، مهدی. (1388). بررسی وضعیت گذران اوقات فراغت معلولان جسمی شهر تهران با تأکید بر فعالیت‌های بدنی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس.
سهرابی، مهدی؛ عابدان­زاده، رسول؛ شتاب بوشهری، ناهید؛ پارسایی، سجاد؛ جهان‌بخش، حمیده. (1395). ارتباط بین بهزیستی روان‌شناختی و استحکام روانی در سالمندان: نقش میانجی فعالیت بدنی. مجله سالمند. 11(4): 538- 549.
ضرغامی، حسین؛ میرزایی، محمد. (1394). سالخوردگی جمعیت ایران در چهار دهه پیشرو، مجله مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایران، 3(6): 73- 94.
عنایت اله، سهیل. (1388). تحلیل لایه لایه­ای علت­ها، نظریه و موردکاوی­های یک روش­شناسی یکپارچه و متحول­ساز آینده­پژوهی (مجموعه مقالات). ترجمه مسعود منزوی، مرکز آینده­پژوهی علوم و فناوری دفاعی موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاع ملی، جلد اول و دوم.
فتحی، الهام. (1399). پدیدة سالمندی جمعیت در ایران و آینده آن. ناشر: پژوهشکده­ آمار.
فرخ‌شاهی، رضا؛ شهلایی، جواد؛ شیروانی ناغانی، مسلم؛ هنری، حبیب و کارگر، غلامعلی. (1399). شناسایی وتدوین الگوی محیطی مؤثر بر آینده نگاری راهبردی ورزش ایران بر اساس مدل STEEPELD و تعیین پیشران‌های کلیدی. دوفصلنامه علمی آینده­پژوهی ایران. 6(1): 233- 263.
قلی­پور، زینب؛ محمودی مجدآبادی فراهانی، محمود؛ ریاحی، لیلا؛ حاجی نبی، کامران. (1399). اولویت‌های سیاست‌گذاری سالمندی فعال برای ایران. مجله تصویر سلامت. 11(1): 52- 61.
قنبری، علی اله. (1394). بررسی موضوع مهاجرت به تهران، با استفاده از روش تحلیل لایه لایه علی. فصلنامه آینده­پژوهی مدیریت. 26(2): 27- 40.
کاربخش راوری، ماشالله. (1382). چگونه کودکان و نوجوانان را به مطالعه علاقه­مند کنیم. تهران: انتشارات مدرسه.
کریم نیا، الهام. (1392). بررسی تأثیر عوامل اقتصادی و اجتماعی بر موفقیت ورزشی کشورها دربازی‌های المپیک (2012-1996). پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اقتصادی، گروه اقتصاد.دانشگاه پیام نور استان تهران مرکز تهران غرب.
کریمی، عبدالعظیم. (1386).آسیب‌شناسی اوقات فراغت، نشریه پیام. 1386(83): 180- 191.
گواهی، عبدالرحیم؛ بابایی، مینا. (1396). بررسی وضعیت آینده‌نگری در ایران و چند کشور منتخب جهان. فصلنامه آینده‌پژوهی ایران.2(1): 1-25.
محمدزاده، یوسف؛ تاجور، مریم؛ یحیوی دیزج، جعفر؛ ماری اوریاد، حسین. (1397). بررسی ارتباط بین سالمندی و هزینه‌های سلامت در خانوارهای ایرانی: با استفاده از داده‌های ملی هزینه – درآمد خانوار. نشریه سالمند، مجله سالمندی ایران. 14(4): 462- 477.
محمودآبادی، علی. (1395). مقایسه­ علایق دانش­آموزان دختر و پسر پایه سوم دبیرستان شهر سیرجان، در گذراندن اوقات فراغت مبتنی بر فعالیت­های بدنی ورزشی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت ورزشی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه پیام نور.
معمار، حامد؛ رحیم­نیا، فریبرز. (1392). ضرورت آینده‌پژوهی سازمانی با روش سناریوسازی. اولین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، چالش‌ها و راهکارها، شیراز.
مومندی، افسر. (1380). بررسی چگونگی گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان شهر ورامین. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
میرزایی، محمد؛ دارابی، سعداله؛ باباپور، میترا. (1396). سالخوردگی جمعیت در ایران و هزینه‌های رو به افزایش بهداشت و درمان. سالمند: مجله سالمندی ایران. 12(2): 169-156.
نودهی مقدم، افسون؛ رشید، نفیسه؛ حسینی اجداد نیاکی، سیدجلیل؛ حسین زاده، سمانه. (1398). بررسی کیفیت زندگی و عوامل مرتبط با آن در سالمندان شهر مشهد در سال 1396. مجله سالمند. 4(3): 310- 319.
وارثی، حمیدرضا؛ بیک محمدی، حسن؛ قنبریان، شیوا. (1389). بررسی گذران اوقات فراغت سالمندان (مطالعه تطبیقی منطقه 3 و 5 اصفهان). 2(4): 5- 14.